Τις τελευταίες δεκαετίες και, κυρίως, μετά την πτώση των καθεστώτων του «υπαρκτού σοσιαλισμού» το «βλάχικο ζήτημα», που είχε απασχολήσει τους ιστορικούς του προηγούμενου αιώνα, επανήλθε και πάλι στον δημόσιο λόγο.
Το θέμα της καταγωγής και της ταυτότητας των Βλάχων, πληθυσμών που οι εγκαταστάσεις τους εντοπίζονται σε όλη τη Βαλκανική χερσόνησο, απασχολεί ιστορικούς, ανθρωπολόγους, λαογράφους και ερευνητές. Οι αναφορές στον δημόσιο λόγο και οι συζητήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επεκτείνονται με τη συμμετοχή των ίδιων των Βλάχων.
Στην παρούσα εργασία επιχειρείται να παρουσιαστούν οι τόποι εγκατάστασης και δραστηριοποίησης των Βλάχων, κυρίως στον ελλαδικό χώρο, και οι απόψεις που έχουν διατυπωθεί μέχρι σήμερα για την καταγωγή τους και την εθνοτική τους ταυτότητα. Παρουσιάζονται, επίσης, οι συλλογικοί φορείς έκφρασης που έχουν δημιουργηθεί, όπως είναι οι τοπικοί σύλλογοι, το δευτεροβάθμιο όργανο τους, η Παγκόσμια Βλαχική Αμφικτιονία αλλά και η Επιστημονική Εταιρία Μελέτης του Πολιτισμού των Βλάχων. Παράλληλα, γίνεται προσπάθεια να καταγραφεί η άποψή τους για τα θέματα που κυριαρχούν στον δημόσιο λόγο τον 21ο αιώνα. Πιο συγκεκριμένα για τα θέματα του εγγραμματισμού και της διδασκαλίας της βλάχικης γλώσσας και της ύπαρξης ή μη βλάχικης μειονότητας.
Επιχειρήθηκε να μελετηθεί η παρουσία των Βλάχων στον δημόσιο χώρο και στον δημόσιο λόγο τον 21ο αιώνα.
Ειδικότερα, στο πρώτο κεφάλαιο καταγράφονται οι ονομασίες με τις οποίες αναφέρονται οι Βλάχοι είτε αυτές είναι εθνωνυμικές είτε τοπωνυμικές. Επίσης, παρατίθενται οι θεωρίες που έχουν διατυπωθεί μέχρι σήμερα σχετικά με την καταγωγή και προέλευση αυτών των πληθυσμών. Γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην περίοδο του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, όταν οι Βλάχοι που ζούσαν σε όλη τη βαλκανική χερσόνησο βρέθηκαν στο επίκεντρο της εθνικιστικής έξαρσης κυρίως λόγω της λατινογενούς γλώσσας τους. Επιπλέον, επιχειρείται να παρουσιαστεί η ταυτότητα των Βλάχων στη σύγχρονη εποχή και οι τρόποι με τους οποίους αυτοπροσδιορίζονται σήμερα. Στη συνέχεια, αναφέρονται οι περιοχές εγκατάστασής τους. Στο σημείο αυτό γίνεται προσπάθεια να παρουσιαστούν οι μητροπολιτικοί οικισμοί των Βλάχων και όσοι δημιουργήθηκαν από τις μετακινήσεις τους στον ελλαδικό χώρο λαμβάνοντας υπόψη και τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες. Τέλος, γίνεται αναφορά στη σημερινή πραγματικότητα και στην εικόνα που παρουσιάζουν τα βλαχοχώρια τον 21ο αιώνα.
Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι συλλογικές μορφές οργάνωσης των Βλάχων στον 21ο αιώνα. Πιο συγκεκριμένα, σκιαγραφείται το προφίλ των τοπικών λαογραφικών και πολιτιστικών συλλόγων Βλάχων που έχουν ιδρυθεί τις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Ταυτόχρονα, μέσω του λόγου που εκφράζουν στη δημόσια σφαίρα και των πολιτιστικών δράσεων που οργανώνουν επιχειρείται να καταγραφούν οι απόψεις τους για την ταυτότητά τους και η σχέση τους με το παρελθόν. Επίσης, παρουσιάζονται οι δράσεις και οι επιδιώξεις του δευτεροβάθμιου συλλογικού οργάνου των Βλάχων, της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων, καθώς και της Παγκόσμιας Βλαχικής Αμφικτιονίας, του οργάνου που επιδιώκει να συσπειρώσει τους Βλάχους της Διασποράς. Τέλος, περιγράφονται οι σκοποί της νεοϊδρυθείσας Επιστημονικής Εταιρίας Μελέτης του Πολιτισμού των Βλάχων και οι δράσεις που έχει οργανώσει μέχρι σήμερα.
Το τρίτο κεφάλαιο εστιάζει στα ζητήματα αντιπαράθεσης που αναδεικνύουν τις διαφορετικές απόψεις και τους τρόπους προσέγγισης γύρω από τα θέματα που απασχολούν όσους τον 21ο αιώνα αυτοπροσδιορίζονται ως Βλάχοι – είτε μιλούν είτε δε μιλούν τη βλάχικη γλώσσα. Εξετάζονται οι διαφορετικές απόψεις (κατά του εγγραφισμού της γλώσσας ή υπέρ) αλλά και το δίλημμα του αλφάβητου (ελληνικό ή λατινικό αλφάβητο) που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον εγγραφισμό της γλώσσας. Παράλληλα, γίνεται προσπάθεια να αναδειχτεί ο προβληματισμός που εκφράζεται από όσους θεωρούν ότι το «βλάχικο ζήτημα» είναι υπαρκτό και στον 21ο αιώνα και σχετίζεται με τις επιδιώξεις της ρουμανικής πολιτικής αλλά και μιας μερίδας Βλάχων που έχουν ως στόχο την αναγνώριση των Βλάχων ως ξεχωριστή εθνότητα στα Βαλκάνια. Τέλος, παρατίθενται τα συμπεράσματα της εργασίας τα οποία απαντούν στα ερωτήματα που δημιουργήθηκαν μέσα από την αναζήτηση στοιχείων τα οποία σκιαγραφούν την εικόνα των Βλάχων στη δημόσια σφαίρα και από την ανάλυση του λόγου που εκφέρουν οι συλλογικοί φορείς. Τα συμπεράσματα επικεντρώνονται κυρίως στις θέσεις που υιοθετούν οι συλλογικοί φορείς απέναντι στα ζητήματα αντιπαράθεσης.
Οι Βλάχοι στον δημόσιο λόγο τον 21ο αιώνα
Αφροδίτη Σιάσιου
Διπλωματική Εργασία
Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
Σχολή Κοινωνικών Επιστημών
Δημόσια Ιστορία
Διαβάστε online την εργασία παρακάτω ή κατεβάστε τη
Περιεχόμενα
Περίληψη
Abstract
Περιεχόμενα
Συντομογραφίες & Ακρωνύμια
Εισαγωγή
Κεφάλαιο 1ο: Η παρουσία των Βλάχων στον ελλαδικό και βαλκανικό χώρο
1.1 «Ονομάτων επίσκεψις»
1.2 Θεωρίες καταγωγής
1.2.1 Καταγωγή από την αρχαία Δακία
1.2.2 Καταγωγή από τις ορεινές περιοχές της νότιας Σερβίας και της δυτικής Βουλγαρίας
1.2.3 Καταγωγή από αυτόχθονες ελληνικούς πληθυσμούς
1.2.4 Οι Βλάχοι στο επίκεντρο των εθνικισμών
1.2.5 Ζητήματα ταυτότητας των Βλάχων κατά τη διάρκεια του 20ού και στις αρχές του 21ου αιώνα
1.3 Οι εγκαταστάσεις των Βλάχων
Κεφάλαιο 2ο: Οι Σύλλογοι Βλάχων ανά την Ελλάδα και η παρουσία τους στον δημόσιο χώρο
2.1 Οι Πολιτιστικοί – Λαογραφικοί Σύλλογοι Βλάχων
2.2 Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων
2.3 Η Παγκόσμια Βλαχική Αμφικτιονία
2.4 Η Επιστημονική Εταιρία Μελέτης του Πολιτισμού των Βλάχων
Κεφάλαιο 3ο: Ζητήματα αντιπαράθεσης
3.1 Η διημερίδα του Κέντρου Ερευνών Μειονοτικών Ομάδων
3.2 Η «Δίκη των Βλάχων»
3.3 Η αντιπαράθεση Thede Kahl – Αχιλλέα Λαζάρου
3.4 Οι αντιπαραθέσεις γύρω από τη βλάχικη γλώσσα
3.5 Οι αντιπαραθέσεις γύρω από τα θέματα της ύπαρξης ή μη «βλάχικης μειονότητας»
Συμπεράσματα
Βιβλιογραφία
Παράρτημα: Χάρτες