Η παρούσα διπλωματική εργασία παρουσιάζει την περιοχή του Ασπροποτάμου Τρικάλων και διερευνά τη δυνατότητα τουριστικής ανάπτυξης στο απομονωμένο και δυσπρόσιτο ορεινό περιβάλλον του, το οποίο ταυτόχρονα χαρακτηρίζεται από ένα ανέγγιχτο και εύθραυστο οικοσύστημα.
Στην αρχή, η εργασία προσπαθεί να εξακριβώσει το σημερινό στάδιο ανάπτυξης του Ασπροποτάμου και μελετά την πιθανότητα ανάπτυξης του τουρισμού στο βουνό χωρίς την υποβάθμισή του. Στη συνέχεια ερευνάται ο εναλλακτικός τουρισμός και ειδικότερα ο πολυδιάστατος τουρισμός περιπέτειας, καθώς και η προοπτική να αποτελέσει αυτός τον τρόπο της σύζευξης της παράδοσης με τον εκσυγχρονισμό, της διατήρησης της ιδιαίτερης τοπικής οικονομίας με την αύξηση του εισοδήματος, της άρσης της απομόνωσης με την επιστροφή των ντόπιων και της συντήρησης της Φύσης με την άνοδο της επισκεψιμότητας. Στο πλαίσιο της εργασίας διενεργήθηκε σύνθετη ποιοτική έρευνα, ενέργεια που αποτελεί την πρώτη γνωστή προσπάθεια συλλογής και αξιολόγησης των απόψεων ανθρώπων που σχετίζονται με τον Ασπροπόταμο για το παρόν και το μέλλον του. Ιδίως αναζητήθηκε η τοποθέτησή τους επί της ανάπτυξης του τουρισμού περιπέτειας ως αναπτυξιακή πρόταση για την αντιστροφή της εικόνας εγκατάλειψης της περιοχής. Τελικά, η εργασία καταδεικνύει ότι ο Ασπροπόταμος μπορεί να «μεταμορφωθεί αμετάβλητος» σε έναν ελκυστικό τουριστικό προορισμό που θα προσφέρει ιδανικά ένα καινοτόμο, ξεχωριστό και ποιοτικό προϊόν, συμβατό με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, ενώ ταυτόχρονα θα συμπράττει με τα κοντινά τουριστικά θέλγητρα, ώστε να αυξηθεί συνολικά το τουριστικό ρεύμα και η αντίστοιχη δαπάνη με μακροχρόνια προοπτική. Τα πλεονεκτήματα της εισαγωγής και της ανάπτυξης της ειδικής μορφής του τουρισμού περιπέτειας ξεπερνούν τους ταξιδιώτες και τον τουρισμό υπό στενή έννοια και λειτουργούν πολύπλευρα προς όφελος της οικονομικής και κοινωνικής αναζωογόνησης της τοπικής κοινωνίας, της διαφύλαξης του πολιτιστικού αποθέματος και της διατήρησης της αυθεντικότητας του φυσικού περιβάλλοντος του Ασπροποτάμου.
Μεθοδολογία της εργασίας
Η παρούσα εργασία φιλοδοξεί να αποτελέσει το έναυσμα για μία ευρύτερη συζήτηση για τις αναπτυξιακές δυνατότητες στην περιοχή του Ασπροποτάμου Τρικάλων με έμφαση στη διαδραστική σχέση ανθρώπων, περιβάλλοντος και τουρισμού. Πολλές καταστάσεις οδηγούν τον εν θέματι τόπο στην παρακμή και κάτι ριζοσπαστικό πρέπει να συμβεί για να αντιστραφεί αυτό που εμφανίζεται ως νομοτέλεια. Προς τούτο, ακόμα πιο αισιόδοξο στόχο της εργασίας συνιστά η υποβολή πρακτικών, ρεαλιστικών, καινοτόμων, αποτελεσματικών και άμεσα αξιοποιήσιμων προτάσεων για την περιοχή ενδιαφέροντος βασισμένες στις αρχές της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης και του θετικού πρόσημου για όλους.
Έτσι, πρώτα θα αναλυθούν θεωρητικά τα διακριτά στάδια ανάπτυξης ενός ταξιδιωτικού προορισμού και ο κύκλος ζωής αυτού. Στη συνέχεια, θα εξεταστούν διαδοχικά η προοπτική της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης και η καταλληλότητα της εφαρμογής στις ορεινές περιοχές. Ακολούθως, θα συζητηθεί ο εναλλακτικός τουρισμός με έμφαση στον τουρισμό περιπέτειας λόγω και της ραγδαίας ανάπτυξης που παρουσιάζει παγκοσμίως και της αυξανόμενης σημασίας του στην τουριστική πραγματικότητα τις τελευταίες δεκαετίες.
Έπειτα, το ενδιαφέρον της εργασίας εστιάζεται στην περιοχή ενδιαφέροντος, τον Ασπροπόταμο, όπου επιδιώκεται η γνωριμία με τον τόπο, την ιδιαιτερότητα και το προσφερόμενο τουριστικό προϊόν την τωρινή περίοδο, η ανάλυση του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντός του, ο εντοπισμός των κύριων πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων του, ο προσδιορισμός των ανταγωνιστικών πιέσεων αλλά και η πρώτη εκτίμηση των δυνατοτήτων του σε τουριστικά προϊόντα, υπηρεσίες και αγορές, μερίδιο των οποίων θα μπορούσε να διεκδικήσει.
Σ’ αυτήν την προσπάθεια για το πλαίσιο που θα στηριχθεί η τουριστική (και μέσω αυτής, η συνολική) ανάπτυξη της περιοχής, σημαντική βοήθεια λήφθηκε αφενός από τοπικούς τουριστικούς και πολιτικούς παράγοντες μέσω συνεντεύξεων βασισμένων σε δομημένα ερωτηματολόγια αφετέρου από τους ίδιους τους ντόπιους κατοίκους μέσω της συγκρότησης μίας ειδικής ομάδας εστίασης (focus group). Εκεί, πραγματοποιήθηκε εντατική συζήτηση και προβληματισμός για τη σημερινή αναπτυξιακή κατάσταση του Ασπροποτάμου αλλά και για τις προοπτικές που ανοίγονται με βάση τον τουρισμό και ειδικότερα με βάση τον τουρισμό περιπέτειας κάτω υπό μία διαφορετική προϊοντική προσέγγιση.
Από την αρχή πρέπει να διευκρινιστούν δύο σημεία καίριας σημασίας για τη συνέχεια της εργασίας. Το πρώτο είναι ότι, ενώ ο Ασπροπόταμος χωρίζεται σε «Άνω» και «Κάτω» και εκτείνεται γεωγραφικά (νότια) μέχρι και πριν το γνωστό Περτούλι, η παρούσα εργασία θα ασχοληθεί μόνο με τον απόμακρο «Άνω Ασπροπόταμο» για πολλούς λόγους. Καταρχάς, επειδή η τουριστική δραστηριότητα στις δύο ομώνυμες περιοχές εμφανίζει σημαντικές διαφοροποιήσεις και μόνο στην πρώτη απαντάται η στοχοθεσία της εργασίας. Κατά δεύτερον, για το λόγο ότι στη γλώσσα και την ψυχοσύνθεση των ντόπιων, Ασπροπόταμος λογίζεται μόνο η «πάνω» περιοχή. Τρίτο, γιατί διοικητικά η «πάνω» περιοχή παλαιότερα αποτέλεσε αυτοδιοίκητη ξεχωριστή Διευρυμένη Κοινότητα και σήμερα είναι ξεχωριστή Δημοτική Ενότητα, ενώ η «κάτω» περιοχή αποσπάσθηκε, εντάχθηκε από την αρχή σε άλλα διοικητικά όρια και ουσιαστικά ακολούθησε άλλη πορεία.
Το δεύτερο αξιομνημόνευτο στοιχείο είναι ότι στους στόχους της παρούσας εργασίας δε συμπεριλαμβάνεται η εκπόνηση ενός πλήρους Σχεδίου Μάρκετινγκ για τον εν θέματι προορισμό, όσο και αν τα περισσότερα και πιο κρίσιμα στοιχεία αυτού αναπόφευκτα θα τύχουν αναφοράς και επεξεργασίας. Και αυτό γιατί προτεραιότητα στην παρούσα χρονική φάση πρέπει να δοθεί στον αρχικό σχεδιασμό της τουριστικής ανάπτυξης για την περιοχή (initial screen), στη διαμόρφωση της «ιδέας», όπως την εννοούν οι Cooper & Kleinschmidt (2011) παρακάτω στο Σχήμα 1-1, και όχι στο σχέδιο, που κανονικά έπεται της «ιδέας». Πρέπει να βρεθούν τα προϊόντα και οι υπηρεσίες, ο τρόπος μεταφοράς και συγχώνευσής τους στον συγκεκριμένο τουριστικό προορισμό και να σχηματιστεί πρωτογενώς η εν-τύπωση στο μυαλό των ιθυνόντων για τις προοπτικές επιτυχίας ως τόπου υποδοχής τουριστών. Μόνο σε μεταγενέστερο στάδιο είναι δυνατό, χρήσιμο και απαραίτητο να γίνει εκτενής συζήτηση και εκπόνηση ενός απτού και λεπτομερούς πλάνου δράσης.
Σύμφωνα με όλα τα προαναφερθέντα και για την εξυπηρέτηση του σκοπού της εργασίας, εικάζουμε ότι ο Ασπροπόταμος πληροί τις βασικές προϋποθέσεις, ώστε να αποτελέσει έναν ελκυστικό τουριστικό προορισμό που θα προσφέρει ένα ξεχωριστό προϊόν ποιότητας σε σχέση με τους κοντινούς ανταγωνιστικούς προορισμούς, ακολουθώντας τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, και ταυτόχρονα θα συνεργάζεται με εκείνους ως προς την σύλληψη και εφαρμογή ενός ενιαίου και συνολικού τουριστικού προϊόντος της ευρύτερης περιοχής, προκειμένου να αυξηθούν ποσοτικά και βελτιωθούν ποιοτικά οι τουριστικές ροές, με μακροχρόνια προοπτική και προς όφελος όλων των ενδιαφερομένων, ιδιαίτερα δε της τοπικής κοινωνίας και του φυσικού περιβάλλοντος.
Ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού σε αναξιοποίητες περιοχές: Τουρισμός περιπέτειας στον Ασπροπόταμο Τρικάλων
Δήμητρα Χούσου
Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο - Σχολή Κοινωνικών Επιστημών
Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών - Διοίκηση Τουριστικών Επιχειρήσεων
Διπλωματική Εργασία
Λάρισα, Μάρτιος 2019
Διαβάστε online την εργασία παρακάτω ή κατεβάστε τη