Η Βλάστη, αποτελεί ένα κατεξοχήν ορεινό οικισμό, που εντάσσεται στο νομό Κοζάνης. Αγκαλιάζεται από δύο μεγάλους ορεινούς όγκους του Σινιάτσικου ή Άσκιου και του Μουρικίου.
Το υψόμετρο της αγγίζει τα 1240 μέτρα. Περιστοιχίζεται από πλούσια λιβάδια και πυκνή δασική βλάστηση (οξιές, βελανιδιές, πεύκα). Το 15ο αιώνα εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι πληθυσμοί στο χωριό και στα τέλη του 18ου αιώνα μετεγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από τη Μοσχόπολη και το Γράμμο, βοηθώντας στην πνευματική, οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του χωριού.
Σκοπός της έρευνας υπήρξε η παρουσίαση της εκπαιδευτικής δραστηριότητας της Βλάστης από το δέκατο όγδοο αιώνα μέχρι και τον εικοστό. Ακόμη να προσφέρει μερικές βασικές γνώσεις για τη ζωή του τόπου μέσα από τη γεωγραφική θέση του χωριού, την επαγγελματική δραστηριότητα των κατοίκων, την αποδημία, τις μετοικεσίες, τον πληθυσμό και τις πλούσιες ευεργεσίες καθώς και όλων εκείνων των στοιχείων που αποτελούν κομμάτι της εκπαίδευσης της Βλάστης (μαθητικό δυναμικό, εκπαιδευτικό προσωπικό).
Το θέμα της συγκεκριμένης εργασίας έχει ελάχιστα διερευνηθεί και περιορίζεται σε μεμονωμένες πηγές. Επομένως, η συγκεκριμένη εργασία συνιστά ένα αποδοτικό και εύχρηστο βοηθητικό συμπλήρωμα για την πραγματοποίηση παρόμοιων μελετών. Επιπρόσθετα, η έρευνα θα αποκαλύψει στοιχεία άγνωστα ή σπάνια σχετικά με την εκπαίδευση κατά τη διάρκεια της χρονολογικής περιόδου 1912-1977.
Χρησιμοποιήθηκαν πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές. Στις πρωτογενείς πηγές περιλαμβάνεται η μελέτη της τοπικής εφημερίδας Βόρειος Ελλάς, που κυκλοφόρησε επί 8 χρόνια και η επεξεργασία ανέκδοτων αρχείων, κυρίως των γενικών ελέγχων των δημοτικών σχολείων της Βλάστης κατά τη χρονολογική περίοδο του 1914-1977. Στις δευτερογενείς πηγές που βασίστηκε η έρευνα συγκαταλέγονται τα άρθρα ιστορικών περιοδικών, τα πρακτικά συνεδρίων, μεταπτυχιακές και διπλωματικές εργασίες, η βιβλιογραφία παλιότερων αλλά και σύγχρονων συγγραφέων.
Η συλλογή υλικού πραγματοποιήθηκε στο έκτο δημοτικό σχολείο Άρδασσας και από τη μελέτη των γενικών αρχείων του κράτους του νομού Κοζάνης, από το 2016 μέχρι σήμερα. Οι περισσότερες βιβλιογραφικές πηγές, κάποιες από τις οποίες είναι δυσεύρετες αποτελούν εκδόσεις της εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. Επιπλέον στοιχεία αντλήθηκαν από την κεντρική βιβλιοθήκη του Α.Π.Θ, από το τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του Α.Π.Θ, από το Παιδαγωγικό τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Α.Π.Θ, το τμήμα Επιστημών και Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού του Α.Π.Θ, από το τμήμα Μουσικών Σπουδών του Α.Π.Θ, από το τμήμα Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Α.Π.Θ, από το τμήμα Μεσαιωνικών και Νεολληνικών Σπουδών του Α.Π.Θ, από την Κοινότητα της Βλάστης, από τη Δημόσια Κεντρική Ιστορική Βιβλιοθήκη της Σιάτιστας ''Μανούσεια'', από την Ιερά Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης, από τη Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη του νομού Κοζάνης.
Πρόλογος
Το ενδιαφέρον μου να ασχοληθώ με την εκπαίδευση της Βλάστης κατά τον 18ο – 20ο αιώνα πηγάζει από τότε που θυμόμουν τον εαυτό μου. Η Βλάστη αποτελεί τον τόπο καταγωγής μου και πάντα ήθελα να εντρυφήσω στην ιστορία του χωριού μου. Η ενασχόληση μου με την εκπαιδευτική δραστηριότητα και το ενδιαφέρον μου για τα εκπαιδευτήρια εκείνης της εποχής υπήρξαν βασικές προϋποθέσεις για τη συγκεκριμένη μελέτη.
Η εκπαιδευτική δραστηριότητα της Βλάστης συνδέεται με τη ζωή της κωμόπολης, ήδη από τα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η οικονομική και πολιτιστική άνθιση που γνώρισε το Μπλάτσι κατά το 19ο αιώνα, υπήρξε κινητήριος δύναμη για την ανάπτυξη του εκπαιδευτικού τομέα. Γι’ αυτό η περιγραφή της γίνεται μαζί με την παράθεση των ανάλογων χωρίων από τον τύπο της εποχής, συγκεκριμένα από την παράθεση άρθρων της εφημερίδας Βόρειος Ελλάς του 1928-1936.
Η αναφορά επίσης στο εκπαιδευτικό προσωπικό και στο μαθητικό δυναμικό γίνεται λαμβάνοντας πάλι ως κέντρο το χωριό της Βλάστης, γιατί οι παραδόσεις και η ιστορία της είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την εκπαιδευτική δραστηριότητα του συγκεκριμένου χωριού.
Οι δυσκολίες που αντιμετώπισα ήταν πολλές, διότι η βιβλιογραφία πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα είναι πολύ ελλιπής. Ακόμη, πολλά αρχεία του χωριού καήκαν κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής στην Ελλάδα, οπότε η συλλογή του εκπαιδευτικού υλικού υπήρξε επίπονη.
Θα ήταν μεγαλη μου τιμή αν η συγκεκριμένη μελέτη γίνει αφορμή για παραιτέρω έρευνες για να καταγραφούν και να διασωθούν πληροφορίες που δεν έχουν ανακαλυφθεί, διαφορετικά θα εκλείψουν για πάντα, εφόσον θα χαθούν οι τελευταίοι μάρτυρες της παραδοσιακής κοινωνίας.
Σκοπός
Σκοπός της έρευνας υπήρξε η παρουσίαση της εκπαιδευτικής δραστηριότητας της Βλάστης από το δέκατο όγδοο μέχρι και τον εικοστό αιώνα. Ακόμη, στόχευε στην προσφορά μερικών βασικών γνώσεων για τη ζωή του τόπου μέσα από τη γεωγραφική θέση του χωριού, την επαγγελματική δραστηριότητα των κατοίκων, την αποδημία, τις μετοικεσίες, τον πλυθησμό και τις πλούσιες ευεργεσίες καθώς και όλων εκείνων των στοιχείων που αποτελούν κομμάτι της εκπαίδευσης της Βλάστης (μαθητικό δυναμικό, εκπαιδευτικό προσωπικό, την περιγραφή της σχολικής ζωής). Η εμπεριστατωμένη μελέτη όμως αποσκοπούσε στο να αναδείξει τη πτυχή ενός θέματος, της εκπαιδευτικής δραστηριότητας της Βλάστης, η οποία παραμελήθηκε από τους μελετητές μέχρι πρόσφατα. Επίσης, απώτερος σκοπός υπήρξε και η ενημέρωση του κοινού για σπάνιες πληροφορίες, οι οποίες θα έρθουν στην επιφάνεια και θα διασωθούν. Ο πλούτος των συγκεκριμένων πληροφοριών, μέσω της συγκεκριμένης μελέτης δικαιωματικά μπορεί να λάβει τη θέση που τους αξίζει και να φωτίσει άγνωστες μέχρι τώρα πτυχές της κοινωνίας της Βλάστης.
Σημαντικότητα της έρευνας Το θέμα της συγκεκριμένης εργασίας έχει ελάχιστα διερευνηθεί και περιορίζεται σε μεμονωμένες πηγές. Επομένως, η συγκεκριμένη εργασία συνιστά ένα αποδοτικό και εύχρηστο βοηθητικό συμπλήρωμα για την πραγματοποίηση παρόμοιων μελετών. Επίσης, η έρευνα θα αποκαλύψει στοιχεία άγνωστα ή σπάνια σχετικά με την εκπαίδευση κατά τη διάρκεια της χρονολογικής περιόδου 1912-1977. Συνεπικουρικά έρχεται να καλύψει αυτό το κένο και με τη βοήθεια της παράθεσης των ανάλογων χωρίων από τον τύπο της εποχής, συγκεκριμένα από την παράθεση άρθρων της εφημερίδας Βόρειος Ελλάς του 1928-1936. Επιπλεόν, η μελέτη έχει πολύ μεγάλη σημασία γι όσους ασχολούνται με τον εκπαιδευτικό τομέα, προκειμένου να εισέλθουν και να περιπλανηθούν στον κόσμο αυτό και να γνωρίσουν άγνωστες πτυχές της εκπαιδευτικής διαδικασίας, τα παλαιότερα χρόνια. Επιπρόσθετα, η έρευνα και η μελέτη αποκαλύπτει στοιχεία σπάνια ή άγνωστα και στο ευρύτερο κοινό, με αποτέλεσμα να αναδεικνύονται στην επιφάνεια πτυχές της καθημερινής ζωής των ανθρώπων της παραδοσιακής κοινωνίας, εκείνων των ταραγμένων χρόνων.
Η εκπαιδευτική δραστηριότητα στην ελληνοβλαχική κοινότητα της Βλάστης από το β' μισό του δεκάτου ενάτου αιώνα μέχρι και τον εικοστό αιώνα
Αποστολοπούλου Αναστασία
Μεταπτυχιακή Διατριβή
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας
Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης
Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Ιστορία, Τοπική Ιστορία: Έρευνα και διδακτική»
Διαβάστε online την εργασία παρακάτω ή κατεβάστε τη