Εκδηλώσεις

Η πρωτοβουλία αυτής της επιστημονικής ημερίδας, προέκυψε από την έμμονη ιδέα δύο πολύ φίλων του αείμνηστου Αστέριου Κουκούδη, που τόσο ξαφνικά μας άφησε φτωχότερους τον Μάρτιο του 2018, της Ιφιγένειας Βαμβακίδου και του Γιώργου Συνεφάκη, οι οποίοι θέλησαν να αποτίσουν φόρο τιμής στον άνθρωπο, τον επιστήμονα, τον πολυγραφότατο και πολυβραβευμένο συγγραφέα, τον ακάματο ερευνητή, τον Αστέρη μας, 2 χρόνια μετά τον αδόκητο θάνατό του.
Προσφορότερος τρόπος, ήταν κατ’ αρχάς μία δημόσια εκδήλωση με την μορφή επιστημονικής ημερίδας, στον τόπο που ζούσε και δίδασκε ο εκλιπών, στην Θεσσαλονίκη. Η ιδέα τους αυτή, έτυχε μίας άμεσης και ενθουσιώδους ανταπόκρισης από τον Κώστα Ζήτρο και τον Γιώργο Τσότσο και μαζί αυτή η τετράδα ξεκίνησε εκ του μηδενός, τον Οκτώβριο του 2019, την οργάνωση της σημερινής εκδήλωσης.
Αμέριστη συμπαράσταση στο εγχείρημα αυτό επέδειξε ο ρέκτης Κοσμήτορας της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. καθηγητής Κώστας Κατσιφαράκης, ο οποίος προσέφερε τον χώρο του μεγάλου αμφιθεάτρου «Παναγής Παναγιωτόπουλος» της Σχολής για την επιστημονική αυτή ημερίδα και την έθεσε υπό την αιγίδα της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Την οργάνωση της ημερίδας, την ανέλαβαν: Η Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, ο Σύλλογος Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης «Ο Γεωργάκης Ολύμπιος (ο οποίος είχε ανακηρύξει τον Αστέριο Κουκούδη ως επίτιμο μέλος του) και ο εκδοτικός οίκος Ζήτρου (ο οποίος εξέδιδε τα βιβλία του Αστέριου Κουκούδη). Επίσης, το Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, όταν ενημερώθηκε για την πρωτοβουλία αυτή, προσφέρθηκε να συμπράξει στην οργάνωση της ημερίδας, η οποία παράλληλα έχει και την στήριξη της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων.
Οι μηδενικοί πόροι της ομάδας πρωτοβουλίας, καθώς και τα στενά χρονικά περιθώρια μέχρι την 2ετή επέτειο του θανάτου του, δεν έδιναν την δυνατότητα της οργάνωσης ενός Συνεδρίου, όπως θα άρμοζε στο μεγάλο επιστημονικό ανάστημα του Αστερίου Κουκούδη. Αυτό ας το αναλάβουν άλλοι φορείς, π.χ. ο Δήμος Βέροιας (η γενέτειρά του, που παρά τις έγγραφες εκκλήσεις της ομάδας για την ονοματοδοσία μίας οδού της πόλης με το όνομά του Αστερίου Κουκούδη, ακόμη δεν απάντησε), ή η Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων, ή ακόμη και η Ακαδημία Αθηνών, που τον είχε βραβεύσει για το έργο του.
Στην προσπάθεια αυτή ανταποκρίθηκαν ευγενώς οι 8 εισηγητές, οι καθηγητές Α.Ε.Ι. Μιχαήλ Τρίτος, Κωνσταντίνος Χρήστου, Ευάγγελος Αυδίκος, Αντώνιος Μπουσμπούκης, Ιφιγένεια Βαμβακίδου, ο ιστορικός γεωγράφος δρ. Πολεοδομίας-Χωροταξίας Γεώργιος Τσότσος, η εκπαιδευτικός και συγγραφέας Κούλα Λέντζιου-Τρίκου και ο προσωπικός φίλος του Αστερίου, ο ιατρός Κυριάκος Οικονομίδης.
Η ομάδα της πρωτοβουλίας αυτής, καταθέτει αυτήν την ημερίδα στην μνήμη του εκλιπόντος, ως ένα ελάχιστο αντίδωρο για την τεράστια προσφορά του στην ιστορία των Βλάχων και του βλαχόφωνου Ελληνισμού. Αιωνία η μνήμη του Αστερίου Κουκούδη.

 

Οργάνωση

• Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας

• Σύλλογος Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης "Ο Γεωργάκης Ολύμπιος"

• Εκδοτικός οίκος Ζήτρος

• Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Σας προσκαλούμε στην επιστημονική ημερίδα, αφιερωμένη στον Αστέριο Κουκούδη, με θέμα:

«Οι Βλάχοι του ελληνικού χώρου»

που διεξάγεται την Κυριακή 16 Φεβρουαρίου 2020, στις 10.00 π.μ. στο Μεγάλο Αμφιθέατρο «Παναγής Παναγιωτόπουλος»
της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Υπό την αιγίδα της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Με την στήριξη της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων

Χορηγοί επικοινωνίας: TV100, FM100
Με την υποστήριξη της ΕΡΤ3

 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ

Επιστημονική Επιτροπή:
Ιφιγένεια Βαμβακίδου, Κώστας Ζήτρος, Γιώργος Συνεφάκης, Γιώργος Τσότσος

 

Κυριακή 16 Φεβρουαρίου 2019 Μεγάλο Αμφιθέατρο «Παναγής Παναγιωτόπουλος» Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

(Έναρξη 10.00 π.μ.)

10.00-10.30 Αφίξεις - Εγγραφές

10.30-10.45 Χαιρετισμοί προσκεκλημένων

10.45 Έναρξη ημερίδας

1η θεματική ενότητα: Βλαχόφωνος Ελληνισμός

Προεδρείο: Σταυρούλα Μαυρογένη - Γιώργος Συνεφάκης

10.45-11.00 1η εισήγηση
Μιχαήλ Τρίτος, Ομότιμος Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

«Βλάχοι και Ορθοδοξία»

11.00-11.15 2η εισήγηση
Κωνσταντίνος Χρήστου, Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Ξένες προπαγάνδες στη Χερσόνησο του Αίμου: Η περίπτωση των Αρωμούνων και η εκκλησιαστική της διάσταση

11.15-11.30 3η εισήγηση

Ευάγγελος Αυδίκος, Καθηγητής Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Η Λεγεώνα της Πίνδου και το Σέσκλο στην Κατοχή

11.30-11.45 4η εισήγηση

Αντώνιος Μπουσμπούκης, Ομότιμος Καθηγητής Φιλοσοφικής Σχολής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Τα παραδοσιακά επαγγέλματα των Βλάχων

11.45-12.00 Διάλειμμα

 

2η θεματική ενότητα: Ο Αστέριος Κουκούδης και οι Βλάχοι

Προεδρείο: Σταυρούλα Μαυρογένη - Γιώργος Συνεφάκης

12.00-12.15 5η εισήγηση

Γεώργιος Τσότσος, Δρ. Πολεοδομίας - Χωροταξίας, ΜεταΔρ Ιστορικής Γεωγραφίας, πρ. Σχολικός Σύμβουλος

Το ανθρωπογεωγραφικό επιστημονικό έργο του Αστέρη Κουκούδη

12.15-12.30 6η εισήγηση

Ιφιγένεια Βαμβακίδου, Καθηγήτρια Σχολής Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας

Αστέρης Κουκούδης, οι διδακτικές του προτάσεις στο μάθημα της νεότερης ελληνικής ιστορίας

12.30-12.45 7η εισήγηση

Κυριάκος Οικονομίδης, Ιατρός Δερματολόγος

«Ταξιδεύοντας με έναν ανθρωπογεωγράφο»: Κοντινές και πιο μακρινές περιπλανήσεις με τον Αστέρη Κουκούδη

12.45-13.00 8η εισήγηση

Κούλα Λέντζιου-Τρίκου, Εκπαιδευτικός-Συγγραφέας

Ο Αστέρης Κουκούδης και τα Μεγάλα Λιβάδια Πάϊκου

13.00-13.25 Συζήτηση - Απόψεις

13.25-13.45 Σύνοψη ημερίδας - Πορίσματα

ΛΗΞΗ ΗΜΕΡΙΔΑΣ

 

Θυμάμαι τον Γκραίκο παππού μου, τον μπάρμπα-Τζιόρτζη να με ρωτά, σαν πήγαινα στο χωριό της μητέρας μου στο Ρουμλούκι:
“Τι είσαι βρε 'συ, Ρωμιός για Βλάχος;”

Ενώ στη Βέροια, ο Βλάχος παππούς μου, ο λάλα-Στέργιος, με ρωτούσε στα βλάχικα:
“Τσε χι τίνι, Αρμούν ια Γκρέκ;” (Τι είσαι εσύ, Αρμούνος ή Γκραίκος;).

Και εγώ, μη θέλοντας να τους κακοκαρδίσω, έδινα στον καθένα τους την απάντηση που ήθελε να ακούσει. 
Ήταν χρόνια αργότερα, όταν κατάλαβα πως και οι δυο τους ήθελαν να τους πω το ίδιο πράγμα, μα ο καθένας τους ήθελε να το ακούσει στη δική του γλώσσα.

 

Ο αείμνηστος πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Στεφανόπουλος , στον πρόλογο του τετράτομου έργου του Αστέριου Κουκούδη «Μελέτες για τους Βλάχους», το οποίο βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών, σημειώνει μεταξύ άλλων τα εξής:

«Ο κ. Κουκούδης μέσα από την εξιστόρηση και την αποτύπωση της πυκνής βλάχικης διασποράς, από το μητροπολιτικό τους χώρο στη ραχοκοκαλιά της Πίνδου, προς τον ορίζοντα των Νοτίων Βαλκανίων και ακόμη πιο πέρα δείχνει πόσο συνέβαλαν οι Βλάχοι στην εξέλιξη της ελληνικής αστικής τάξης στο χώρο αυτό. Η παρατήρηση αυτή σημαίνει πως οι Βλάχοι δεν θα πρέπει να θεωρούνται ως μια εξελληνισμένη ομάδα ή μια ομάδα διχασμένη ανάμεσα στις εθνικές προπαγάνδες των αρχών του 20ού αιώνα, αλλά μία ως γνήσια έκφραση της ρωμιοσύνης.

Στη μελέτη διατυπώνεται η άποψη ότι τα ερωτήματα σχετικά με την καταγωγή των Βλάχων και τη γνήσια ή φαλκιδευμένη ταυτότητά τους είναι περιττά. Κι’ αυτό γιατί είναι βέβαιο πως στον κεντρικό και βόρειο ελληνικό χώρο, αλλά και στις γύρω Βαλκανικές Χώρες, για ό,τι σοβαρό μπορεί να περηφανευθεί ο Ελληνισμός, εκπαιδευτική, οικονομική ή επαναστατική δραστηριότητα, τουλάχιστον από τα τέλη του 18ου αιώνα και ως το διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οικοδομήθηκε σε έναν ιδιαίτερα καθοριστικό βαθμό με την ουσιαστική αρωγή των Βλάχων.

Η παρατήρηση αυτή δεν έχει ως σκοπό να κολακεύσει τους Βλάχους. Είναι μία ιστορική πραγματικότητα. Από τους μέσους αιώνες της τουρκοκρατίας η συγκέντρωση κεφαλαίου και εξουσίας στον κεντρικό και βόρειο ελλαδικό χώρο εντοπίστηκε για διάφορους ιστορικούς λόγους ιδιαίτερα στον ορεινό χώρο της Πίνδου και των προεκτάσεών της, όπου κυρίως διασώζονταν τα κατάλοιπα της ρωμαϊκής και βυζαντινής λατινοφωνίας. Έτσι οι Βλάχοι προβάλουν στο νεότερο ιστορικό προσκήνιο ως μία τάξη ευπόρων κτηνοτρόφων και πραγματευτάδων, αλλά και ως κλεφταρματολοί. Από τις τάξεις αυτές προήλθε μεγάλο μέρος των δασκάλων και των πολεμιστών του γένους στη Θεσσαλία, την Ήπειρο και τη Μακεδονία, αλλά και ένα μεγάλο πλήθος από εμποροβιοτέχνες που στελέχωσαν τις ελληνορθόδοξες κοινότητες των αστικών κέντρων σε ολόκληρη σχεδόν τη Βαλκανική.

Από τα παραπάνω και από όσα άλλα τεκμηριώνει ο συγγραφέας, είναι προφανές ότι οι Βλάχοι δεν μπορούν να θεωρούνται ούτε ως ένα γραφικό υπόλειμμα του χαμένου κτηνοτροφικού βίου των βουνών, ως ένα μουσειακό είδος, ούτε ως μία μειονότητα εύκολα χειραγωγούμενη από επιτήδειους προστάτες. Οι Βλάχοι δεν είναι μειονότητα και δεν είναι μόνον οι βλαχόφωνοι ή οι φουστανελοφόροι, είναι κατεξοχήν αστοί σε ολόκληρη σχεδόν την ηπειρωτική Ελλάδα με τεράστια συνεισφορά στην οικοδόμηση της ελληνικής πατρίδας».

 

ΑΣΤΕΡΙΟΣ ΚΟΥΚΟΥΔΗΣ (1965-2018)

Ο Αστέριος Κουκούδης γεννήθηκε στην Βέροια. Οι σπουδές του στην Παιδαγωγική Ακαδημία Ηρακλείου Κρήτης (1982-1984), στη συνέχεια η μετακίνησή του στην Αμερική στο Gemmological Institute of America (GIA), Santa Monica, California (1987-1988) και τα πτυχία στην καλλιτεχνική μεταποιητική του κοσμήματος «Graduate Gemologist, Jewelry Manufacturing Arts Graduate», διαμόρφωσαν μια σύνθετη κουλτούρα και προσωπικότητα με έμφαση στις Τέχνες και στις Επιστήμες της Αγωγής. Η ρητορική και επικοινωνιακή δεξιότητα έχει καταγραφεί στις μνήμες γονέων και μαθητών, συναδέλφων και φοιτητών, φίλων και θαυμαστών του έργου του.

Η ενασχόληση του με μεταπτυχιακές σπουδές (Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών, Πολιτισμικές Σπουδές, Σημειωτική και Επικοινωνία, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας (2013-2015) και οι ποικίλες ερευνητικές και συγγραφικές συνεργασίες του με την πανεπιστημιακή κοινότητα αναδεικνύουν την διά βίου και διαρκή επιστημονική κατάρτισή του.

Η προσφορά του στην ιστορική και εθνική έρευνα, όπου «αποσαφήνισε την Ιστορία των Βλάχων στην Βέροια, αλλά και στην ευρύτερη Ημαθία, αναδεικνύοντας την τοπικότητα και τις πηγές» τεκμηριώνεται στις δημοσιεύσεις και στις πολλές δημόσιες ομιλίες, με τις οποίες πρόσφερε αφιλοκερδώς γνώση και επιχειρήματα σε έναν ελεύθερο επιστημονικό διάλογο με τους Συλλόγους και τους πολίτες.

Οι παρουσιάσεις, ομιλίες και επιστημονικές διαλέξεις τεκμηριώνουν την σπουδαιότητα της αρχειακής, ιστορικής έρευνας:

• «Contemporary Vlach identity and reality in Greece», Farserotul Society, Bridgeport Connecticut, USA, 5 July 2003.

• «Οι Βλάχοι της μητροπολιτικής Πίνδου, τέλη 19ου αρχές 20^ου αιώνα: φωτογραφική παρουσίαση», 4^ο Συμπόσιο για την έρευνα του χορού, Η μουσικοχορευτική παράδοση των κατοίκων της ορεινής περιοχής της Πίνδου και οι επιδράσεις κατά τη μετάβαση στο αστικό περιβάλλον , Αρχείο Ελληνικού Χορού, υπό την αιγίδα της Διεθνούς Οργάνωσης Λαϊκής Τέχνης I.O.V. - In operational relations with UΝΕSCO, Βοβούσα, 16-18 Ιουλίου 2004.

• «Το ιστορικό των Βλάχων της Ανατολικής Μακεδονίας» 6o Σεμινάριο Λαογραφίας και Βλάχικων Παραδοσιακών Χορών Π.Ο.Π.Σ.Β. , Ξάνθη, 25-26 Σεπτεμβρίου 2004

• «Η επανεργοποίηση της ρουμανικής προπαγάνδας στα Βαλκάνια: προτάσεις πολιτικής», σεμινάριο: Οι Βλάχοι και οι Σαρακατσαναίοι στα Βαλκάνια, Υπουργείο Εθνικής Αμύνης, Πεντάγωνο, Αθήνα, 27 Ιανουαρίου 2005.

• «Φωτογραφίζοντας τους Βλάχους: μια φωτογραφία χίλιες λέξεις», Πολιτιστικός Σύλλογος Περιβολιωτών Ν. Μαγνησίας, 14 Φεβρουαρίου 2006.

• «Πληθυσμιακές έξοδοι από τον Ασπροπόταμο - τέλη 18ου αρχές 19ου αιώνα», 9ο Συμπόσιο Ιστορίας, Λαογραφίας, Βλάχικης Παραδοσιακής Μουσικής και Χορών Π.Ο.Π.Σ.Β. , Ασπροπόταμος Τρικάλων, 11-12-13 Μαΐου 2007

• «Η διασπορά των Γραμμουστιάνων στα 1900», Πολιτιστικός – Λαογραφικός Σύλλογος Βλάχων Σιδηροκάστρου, Σιδηρόκαστρο Σερρών, 7 Σεπτεμβρίου 2007.

• «Οι Βλάχοι στο φακό», Σύλλογος Βλάχων Ν. Θεσπρωτίας, Ηγουμενίτσα, 26 Οκτωβρίου 2007.

• «Η Θεσσαλονίκη των κοινοτικών αντιπαραθέσεων και η εμπλοκή του βλάχικου στοιχείου, 1900-1912», 100 χρόνια από την ίδρυση του συλλόγου Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης «ο Γιωργάκης Ολύμπιος» , Θεσσαλονίκη, 30 Μαρτίου 2008.

• «Οι εγκαταστάσεις των Βλάχων στην Κατερίνη στις αρχές του 20 ^ου αιώνα», 10^ο Συμπόσιο Ιστορίας, Λαογραφίας, Βλάχικης Παραδοσιακής Μουσικής και Χορών Π.Ο.Π.Σ.Β. , Κατερίνη, 17 Μαΐου 2008.

• «Οι εγκαταστάσεις των Αρβανιτόβλαχων στη Μακεδονία», 50 χρόνια βλάχικος πολιτισμός στην Ιεροπηγή, Εκπολιτιστικός - Εξωραϊστικός - Λαογραφικός Σύλλογος Ιεροπηγής, Ιεροπηγή Καστοριάς, 29 Ιουνίου 2008.

• «Η βλάχικη παρουσία στην περιοχής της Καστοριάς», Σύλλογος Βλάχων Άργους Ορεστικού, Άργος Ορεστικό, 25 Απριλίου 2010.

• «Βλάχικες αστικές εγκαταστάσεις στη Δυτική Μακεδονία, τέλη 19^ου – αρχές 20^ού αι.», 11^ο Συμπόσιο Ιστορίας, Λαογραφίας, Βλάχικης Παραδοσιακής Μουσικής και Χορών Π.Ο.Π.Σ.Β., Κλεισούρα Καστοριάς, 11 Σεπτεμβρίου 2010.

• Βλάχοι/Αρωμούνοι σε πηγές και κείμενα του 18^ου-19 ^ου αιώνα», Μεταπτυχιακό Σεμινάριο Φιλοσοφικής Σχολής Καποδιστριακού Πανεπιστημίου, Τμήμα Αρχαιολογίας & Ιστορίας, καθηγήτρια Όλγα Κατσιαρδή - Hering, ακαδημαϊκό έτος 2010-11, θέμα σεμιναρίου: Από το «γένος», στο ‘Γένος’, στο ‘Έθνος’ / ‘Ρομηοί’, ‘Γραικοί’, ‘Έλληνες’ και άλλοι λαοί της Νοτιοανατολικής Ευρώπης σε κείμενα 15-19 ^ου αι. , 11 Ιανουαρίου 2011.

• Η συμβολή των Βλάχων στον Ελληνικό Αστισμό: το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης (1821-1912), Πρακτικά Ημερίδας της Π.Ο.Π.Σ.Β με τίτλο «Η Θεσσαλονίκη και οι Βλάχοι», Θεσσαλονίκη, 22 Ιανουαρίου 2011

• «Βλάχικοι νομαδοκτηνοτροφικοί πληθυσμοί και εγκαταστάσεις στο σαντζάκι Σερρών στα 1900», 13^ο Συμπόσιο Ιστορίας, Λαογραφίας, Βλάχικης Παραδοσιακής Μουσικής και Χορών Π.Ο.Π.Σ.Β. , Ηράκλεια Σερρών, 8 Σεπτεμβρίου 2012.

• «Αρβανιτόβλαχοι στο Βέρμιο και το Βόρρα: ένα συμβόλαιο ενοικίασης καλυβικής εγκατάστασης, αρχές 20ού αιώνα», 15^ο Συμπόσιο Ιστορίας, Λαογραφίας, Βλάχικης Παραδοσιακής Μουσικής και Χορών, Π.Ο.Π.Σ.Β. , Νάουσα, 6-7 Σεπτεμβρίου 2014.

• Vamvakidou Ifigeneia, Solaki Andromachi & Koukoudis, Asterios, «Students of Florina’s University Are Painting the Locality: Historic Significations», 12 ^th World Congress of Semiotics, New Semiotics, Between Tradition and Innovation , New Bulgarian University Sofia, 16-20 September 2014.

• Βαμβακίδου Ιφιγένεια, Κουκούδης Αστέριος & Σολάκη Ανδρομάχη, «Συγκρουσιακά θέματα τοπικής ιστορίας: το μνημείο του Ολοκαυτώματος στα Γιάννενα», 1^ο Πανελλήνιο Συνέδριο Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης, Η έρευνα στην κοινωνιολογία της εκπαίδευσης: παρόν και προοπτικές , Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Σχολή Επιστημών Αγωγής, Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών, Γιάννενα, 16-17 Οκτωβρίου 2014.

• Κουκούδης Αστέριος, Ιφιγένεια Βαμβακίδου, Σολάκη Ελένη, Μπακάλη, Φ., «Καλές πρακτικές στο 23^ο Δημοτικό Σχολείο Καλαμαριάς (2014-15): διαθεματικό πολιτισμικό υλικό και σημειωτικές εφαρμογές», Συνέδριο Ετερότητας και Πολυγλωσσίας, ΤΕΠΑΕ και Πολύδρομο, Θεσσαλονίκη.

Σημειώνουμε επίσης το πανεπιστημιακό του έργο ως:

1. Επικουρική διδασκαλία στα προπτυχιακά μαθήματα στην Παιδαγωγική Σχολή του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας με θέμα τις ειδικές ιστορίες για την μελέτη περίπτωσης στους Βλάχους του 1900

2. Την αυτοδύναμη διδασκαλία στο πανεπιστημιακό πρόγραμμα Διά Βίου « Πολιτισμός, Παράδοση και Χορός»

3. Την μεγάλη συμβολή του στο πανεπιστημιακό πρόγραμμα «Γνωριμία της Θεσσαλονίκης από Ρωσόφωνους: Ιστορία, Μνημεία, Πολιτισμός»,

4. Αλλά και τις επιστημονικές ξεναγήσεις στο Εβραικό Μουσείο Θες/νίκης, που τεκμηριώνει την ακαδημαική και διεπιστημονική ταυτότητά του.

Το ιστορικό συγγραφικό έργο του, όπως βιβλιογραφικά και επίσημα καταγράφεται κρίνεται ως καινοτόμο και σπουδαίο:

• Αστέριος Ι. Κουκούδης, Τα Μεγάλα Λιβάδια του Πάικου, Σύλλογος Μεγαλολιβαδιωτών Πάικου Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 2000.

• Αστέριος Ι. Κουκούδης, Η Θεσσαλονίκη και οι Βλάχοι, πρόλογος: Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος, Μελέτες για τους Βλάχους 1, Εκδόσεις Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2000.

• Αστέριος Ι. Κουκούδης, Οι Μητροπόλεις και η Διασπορά των Βλάχων, πρόλογος: Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος, Μελέτες για τους Βλάχους 2, Εκδόσεις Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2000.

• Αστέριος Ι. Κουκούδης, Οι Ολύμπιοι Βλάχοι και τα Βλαχομογλενά, πρόλογος: Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος, Μελέτες για τους Βλάχους 3, Εκδόσεις Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2001.

• Αστέριος Ι. Κουκούδης, Οι Βεργιάνοι Βλάχοι και οι Αρβαντιτόβλαχοι της Κεντρικής Μακεδονίας, πρόλογος: Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος, Μελέτες για τους Βλάχους 4, Εκδόσεις Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2001.

• Asterios I. Koukoudis, The Vlachs: Metropolis and Diaspora, Foreword: the President of the Hellenic Rebublic Mr Konstandinos Stefanopoulos, translation: Deborah Whitehouse, Studies on the Vlachs II, Zitros, Thessaloniki 2003.

• Αστέριος Κουκούδης, Η κοινωνική ζωή στα βλαχοχώρια της Μακεδονίας 1900, Έκθεση Φωτογραφιών, Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, Θεσσαλονίκη 2006.

• Αστέριος Ι. Κουκούδης, Από τη ζωή των Βλάχων στα 1900, Ίδρυμα Εγνατία Ηπείρου – Εκδόσεις Καπόν, Αθήνα 2008.

• Asterios I. Koukoudis, The Life of the Vlachs in 1900, translation: Judith Pink – Megas, Egnatia Epirus Foundation – Kapon Editions, Athens 2008.

• Βασίλης Κ. Γούναρης - Αστέρης Ι. Κουκούδης, «Από την Πίνδο ως της Ροδόπη: Αναζητώντας τις εγκαταστάσεις και την ταυτότητα των Βλάχων», Ίστωρ 10/1997, σελ. 91-137.

• Asterios I. Koukoudis, «The Vlachs: Metropolis and Diaspora, Introduction, assessment, and conclusions», The Newsletter of the Society Farsarotul, Vol.XVI, Issues 1&2, Fall 2002/Spring 2003, σελ.1-17.

• Αστέριος Κουκούδης, «Το ιστορικό των Βλάχων της Ανατολικής Μακεδονίας», (Ξάνθη, 25-26 Σεπτ. 2004), Πρακτικά 1 ^ου-7^ου Σεμιναρίων Λαογραφίας & Βλάχικων Παραδοσιακών Χορών, Ημερίδων Πανελλήνιων Ανταμωμάτων , Επιμέλεια: Κ. Αδάμ, Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων, σελ.192-203.

• Αστέριος Κουκούδης, «Αστική Σχολή Βαρδαρίου 1866 – 57^ο Δημοτικό Σχολείο Θεσσαλονίκης 2007», Θεσσαλονικέων Πόλις, Παράρτημα Τόμου 22, Θεσσαλονίκη Ιούνιος 2007, σελ.1-48.

• Αστέριος Κουκούδης, «Η μεσαιωνική Μεγάλη Βλαχία και η βυζαντινή κοινοπολιτεία», Ίστωρ 15/2009, σελ. 49-63.

• Αστέριος Κουκούδης, «Πληθυσμιακές έξοδοι από τον Ασπροπόταμο: τέλη 18^ου – αρχές 19^ου αιώνα», Πρακτικά 9 ^ου Συμποσίου Ιστορίας – Λαογραφίας και Βλάχικης Παραδοσιακής και Χορού, Π.Ο.Π.Σ.Β., Ο Ασπροπόταμος στο χώρο και το χρόνο, Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα Τζούρτζας της Αθαμανίας (Φ.Α.Τ.Α.), Τρίκαλα 2009, σελ. 116-129.

• Αστέριος Κουκούδης, «Αστική Σχολή Βαρδαρίου (1897-1922): ιστορικές τομές και προέλευση μαθητών», Πρακτικά Συνεδρίου Τοπική εκπαιδευτική ιστορία: δάσκαλοι και δασκάλες μιλούν για την ιστορία των σχολείων τους , πρόλογος – επιμέλεια: Χρήστος Τζήκας, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2009, σελ.37-50.

• Αστέριος Κουκούδης, «Αστική Σχολή Βαρδαρίου (1897-1922): ιστορικές τομές και προέλευση μαθητών», Πρακτικά Συνεδρίου Οι εκπαιδευτικοί γράφουν και μιλούν για την ιστορία των σχολείων της Θεσσαλονίκης , Τομέας Παιδαγωγικής - Ι.Α.Ν.Ε., Φιλοσοφική Σχολή Α.Π.Θ. & Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης, Δήμος Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 2010, σελ.58-75

• Αστέρης Κουκούδης, «Η συμβολή των Βλάχων στον Ελληνικό Αστισμό: το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης, 1821-1912, Πρακτικά Ημερίδας: Οι Βλάχοι στη Θεσσαλονίκη, Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων – Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 22 Ιανουαρίου 2011, σελ. 9-16.

• Αστέριος Κουκούδης, «Οι Βλάχοι στη Νάουσα του 1821: στοιχεία και ενδείξεις διαχρονική παρουσίας», Μελετήματα Ημαθίας, Έτος Γ’, Τόμος 3 (2011), Εταιρεία Μελετών Ιστορίας και Πολιτισμού Ν. Ημαθίας, Βέροια 2012, σελ.: 293-318.

• Αστέριος Κουκούδης, «Ηράκλεια Σερρών: μια συλλογική βλάχικη Οδύσσεια», Σερραϊκά Χρονικά, (υπό έκδοση) 17^ος τόμος, Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Σερρών & Μελενίκου, Αθήνα 2013.

• Αστέριος Κουκούδης, «Η ένταξη των Βεργιάνων Βλάχων στην ελληνική πολιτεία: προκλήσεις, αποκλίσεις και επιπτώσεις, (1912-1940)», Εταιρεία Μελετών Ιστορίας & Πολιτισμού Ν. Ημαθίας, Επιστημονικές Ημερίδες Τοπικής Ιστορίας – 2,Μιλάμε για τη Βέροια του 20^ού αιώνα, 1910-1925: από την αυτοκρατορία στο έθνος, Βέρροια 2013, σελ.109-124.

• Κουκούδης Αστέριος, Βαμβακίδου Ιφιγένεια (2015), «Χαρτογραφώντας τη βλάχικη διασπορά στα Βαλκάνια», Διεθνές Συμπόσιο: Πολιτισμός και Χώρος στα Βαλκάνια (Θεσσαλονίκη 21-22/11/2014), Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας, σ. 89-107.

Πρόσθετη επίσης και αξιέπαινη η συμβολή του στην ψηφιακή ιστοριογράφηση:

• Συλλογή, ψηφιοποίηση και τεκμηρίωση 800 ασπρόμαυρων φωτογραφιών με κεντρικό θέμα τους βλάχικους πληθυσμούς στα τέλη του 19^ου και τις αρχές του 20^ού αιώνα. Δωρεά στο Αρχείο του Μουσείου του Μακεδονικού Αγώνα στη Θεσσαλονίκη.
  http://www.imma.edu.gr/imma/dbs/Artifacts/index.html?lq=KOUKOUDIS

Θυμίζουμε τα λόγια του από τον πρόλογο της μεταπτυχιακής διπλωματικής του εργασίας:

«Το 2014, βρέθηκα να εργάζομαι στο 23ο Δημοτικό Σχολείο της Καλαμαριάς μετείχα στο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών, Πολιτισμικές Σπουδές Σημειωτικές Δομές και Πρακτικές της Παιδαγωγικής Σχολής - Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Τότε μου δόθηκε η ευκαιρία να δω από μια διαφορετική οπτική γωνία τις ιστορικές ταυτότητες. Παράλληλα, είχα να διδάξω το μάθημα της Ιστορίας στην ΣΤ’ τάξη της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Είχα να μιλήσω στα παιδιά για μια περίοδο κατά την οποία δομήθηκε και διαμορφώθηκε η αίσθηση του σύγχρονου Έλληνα. Αναμφίβολα το μάθημα της Ιστορίας, το σχολικό εγχειρίδιο και το διδακτικό περιβάλλον δομούν για τα παιδιά συνθήκες σύνθεσης αντιπροσωπευτικών εικόνων στο μυαλό τους. Έρχονται σε γνωριμία με την απόλυτα καταλυτική περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης, όταν οι Έλληνες έθεσαν τα θεμέλια του πρώτου, σύγχρονου ελληνικού κράτους. Έτσι, με την τριπλή πια ειδικότητα του δάσκαλου, του ιστορικού ερευνητή και του μεταπτυχιακού ερευνητή στον οπτικό γραμματισμό, αναρωτήθηκα αν τα παιδιά μπορούν να συνθέσουν και να αναπαράξουν ένα μέρος της Ιστορίας. Αν τα παιδιά, έστω και το μικρό δείγμα της ΣΤ’ τάξης που δίδασκα, μπορεί να ανασυνθέσει και να μας μεταφέρει την εικόνα του ανθρώπου, που από ραγιάς μιας ανατολίτικης πολυεθνικής αυτοκρατορίας μεταλλάχθηκε σε πολίτη ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού έθνους/κράτους. Ποιος είναι άραγε για τα παιδιά ο Έλληνας, ποια είναι η εικόνα του, που έζησε και έδρασε στα χρόνια του 1821; Η ιδέα για μια μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία γεννήθηκε».

Επίσης, ο Αστέριος Κουκούδης, βρήκε το 1^ο καταστατικό (1908) του Συλλόγου Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης «Ο Γεωργάκης Ολύμπιος» στην Γεννάδιο Βιβλιοθήκη Αθηνών και το προσέφερε στον Σύλλογο το 2004, δίδοντας μία θαυμάσια σχετική διάλεξη. Επίσης έκανε μία εξαιρετική ομιλία στο Συνεδριακό Κέντρο «Ιωάννης Βελλίδης», στην τελετή για τα 100 χρόνια από την ίδρυση του Συλλόγου, το 2008. Ο Σύλλογος Λιβαδιωτών Θεσ/νίκης τον τίμησε, ανακηρύσσοντάς τον Επίτιμο Μέλος του. 

 

Επιστολή Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίου προς τον Αστέριο Κουκούδη

 

ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΔΗΜΑΡΧΟ & ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΒΕΡΟΙΑΣ 

ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ ΜΙΑΣ ΟΔΟΥ ΤΗΣ ΒΕΡΟΙΑΣ ΣΕ ΟΔΟ ΑΣΤΕΡΙΟΥ ΚΟΥΚΟΥΔΗ 
Ιφιγένεια Βαμβακίδου, Μιχάλης Μαγειρίας, Γεώργιος Συνεφάκης, Κωνσταντίνος Τσούμης - 15 Μαρτίου 2018

Αναφέρει ο Κωνσταντίνος Τσιούμης, Καθηγητής Ιστορίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης:
«Ο συντάκτης του παρόντος κειμένου είχε πολλές φορές εκφράσει στην προηγούμενη διοίκηση του Δήμου ορισμένες σκέψεις για ονοματοδοσία δρόμων και στην περίπτωση αυτή πρόκειται για έναν δια- νοούμενο και δάσκαλο, τον Αστέρη Κουκούδη, που τιμά με το έργο του την πόλη-γενέτειρα. Η συμβολή του στην ανάδειξη και προβολή της ταυτότητας των Βλάχων ως συστατικού στοιχείου του Ελληνισμού υπήρξε σημαντική. Είχαμε την τύχη να συναντήσουμε, να συναναστραφούμε και να γνωρίσουμε τον Αστέρη Κουκούδη από κοντά, πέρα από τα γραπτά του. Παιδαγωγός, δάσκαλος, ιστορικός ερευνητής, έντιμος και με αρετές κοσμοπολίτη ανδρός, γεννήθηκε στην Βέροια και πλέον ανήκει στην ιστορική μνήμη του τόπου, την οποία ανέδειξε. O Αστέρης Κουκούδης με το τετράτομο έργο του για την Ιστορία των Βλάχων που βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών και αποτελεί προϊόν πολύχρονης αρχειακής και επιτόπιας έρευνας αναγορεύτηκε δικαιωματικά ο καλύτερος ιστορικός της σύγχρονης ιστορίας των Βλάχων. Μέσα από αυτό τίμησε την καταγωγή του και την πόλη του και ανέδειξε την ιστορία της Βέροιας και της ευρύτερης περιοχής της. Ο λόγος του, με άρτια επιστημονική τεκμηρίωση και πηγαίο συναίσθημα, πρόσφερε σημαντική παρακαταθήκη για το παρόν και για το μέλλον του τόπου και της χώρας και αξίζει να τιμηθεί ως άξιο τέκνο της πόλης».

Αναφέρει ο Γ. Συνεφάκης, τ. Πρόεδρος του Συλλόγου Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης «Ο Γεωργάκης Ολύμπιος» και πανεπιστημιακός της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης: 
Τοπωνύμια και τοπόσημα είναι «Αι επιγραφαί γεγλυμέναι επί του εδάφους», όπως εύστοχα παρατηρούν οι καθηγητές Κατσάνης και Προκόβας, οι οποίοι έχουν ασχοληθεί επισταμένως με τα ζητήματα των τοπωνυμίων και τοποσήμων, κυρίως για ορεινούς οικισμούς, αλλά και γενικότερα για τις πόλεις και κωμοπόλεις. Η αποτύπωση της ιστορίας στο έδαφος, καθώς και η σημασιολογική και σημειολογική ονοματολογία των σημείων αναφοράς των επί μέρους στοιχείων της, αναφέρεται στην ιστορική διαδρομή ενός οικισμού, μιας πόλης, ενός έθνους και την καθορίζουν δυο βασικές συνιστώσες: Οι Άνθρωποι και ο Τόπος. Ανάμεσα σ' αυτές, υφαίνεται και δομείται η προσωπικότητα των κατοίκων, η ιδεολογία τους, ο πολιτισμός τους, η πολιτική ιστορία τους, η οικονομία τους, το πολίτευμά τους και γενικότερα σκιαγραφείται η πολυσχιδής φυσιογνωμία τους. Ο χαρακτήρας και το πνεύμα ενός συγκεκριμένου τόπου, συλλαμβάνεται ως μία ολότητα μνήμης, ιστορίας, μύθου, λόγου, κοινωνικών δομών και ανθρωπογεωγραφικών επικρατειών. Ο τόπος και ο κάθε τόπος, καθώς και η ονοματοδοσία τους, υποβάλλει νοηματικούς κανόνες και όρια, οι οποίοι εκπέμπουν πολιτισμικά μηνύματα. Οι συναισθηματικοί δεσμοί της κοινωνίας ως προς αυτά, είναι πολύ ισχυροί και αυτό τα καθιστά ‘αιώνια’, ακόμη και όταν τυχόν παύσουν να υπάρχουν. Σε αντίθεση, τώρα, με την τυχαιότητα των διαφόρων γεωφυσικών ή αστικών χαρακτηριστικών, που αξιοποιούνται από τον εγκέφαλο μας ως σημεία αναφοράς, υπάρχει και μια ειδική κατηγορία τοποσήμων, τα οποία έχουν τοποθετηθεί ή ονοματοδοθεί επί τούτου. Τα ονόματα των οδών, δηλαδή τμημάτων του αστικού ιστού, είναι ιδιάζοντα τοπόσημα, τα οποία εκλαμβάνονται αυτομάτως ως σημεία αναφοράς της πόλης, καταλαμβάνοντας θέσεις μειζόνων ή ελασσόνων κομβικών σημείων στον μνημονικό μας χάρτη, ανάλογα με την εμβέλειά τους στον αστικό ιστό.Έτσι, ένα όνομα οδού, ανεξάρτητα από την θέση που έχει στην ιεράρχηση του οδικού συστήματος μιας πόλης, θα ανασύρεται και θα προβάλλεται στο υποσυνείδητο ή και στη συνείδηση των πολιτών της, κάθε φορά που η μνήμη τους θα ανατρέχει στη σχετική περιοχή της πόλης. Με την έννοια αυτή, η ονοματοδοσία μιάς οδού με ένα όνομα φορτισμένο ιστορικά, λόγω της προσφοράς του στην τοπική κοινωνία και στον ευρύτερο κοινωνικό χώρο, στην ουσία δημιουργεί και προσδίδει μία «ταυτότητα» στο τμήμα αυτό του αστικού ιστού, καθιστώντας το επώνυμο και διακριτό, αλλά κυρίως μεταφέροντας συναισθηματική και αξιακή φόρτιση, αποτυπώνοντας ανεξίτηλα το έργο του τιμωμένου, καθιστώντας το τμήμα της συλλογικής κοινωνικής αστικής μνήμης. Συνοψίζοντας, προσωπικά πιστεύω ακράδαντα, ότι η εν γένει κοινωνική και επιστημονική προσωπικότητα του αείμνηστου Αστερίου Κουκούδη, αξίζει να αποτυπωθεί με την απόδοση του ονόματός του σε μία σημαντική οδό της γενέτειράς του πόλης της Βέροιας, την οποία οδό θα κοσμεί με την μνήμη του». Πόλη είναι η προβολή της ιστορίας και της κοινωνίας στο έδαφος. Είναι η αποτύπωση των κοινωνικών γίγνεσθαι σε συγκεκριμένες χρονικές συγκυρίες. Πόλη είναι οι άνθρωποί της. Και οι άνθρωποι είναι οι μνήμες τους. Ο Αστέριος Κουκούδης είναι μέρος αυτής της συλλογικής μνήμης της Βέροιας, ένα αξιομνημόνευτο διαχρονικό τιμαλφές, το δε έργο του αποτελεί πολύτιμη παρακαταθήκη για την πόλη σας.

Αναφέρει ο Μιχάλης Μαγειρίας, Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων (Π.Ο.Π.Σ.Β.):
Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων, εκφράζει την άφατη οδύνη όλων των υπερεκατό Συλλόγων-μελών της για τον αδόκητο θάνατο του λαμπρού Πολίτη της πόλης σας, του εκπαιδευτικού, ιστορικού ερευνητή και πολυγραφότατου συγγραφέα Αστερίου Κουκούδη. Ο αιφνίδιος και πρόωρος θάνατός του, συγκλόνισε όχι μόνον όλη την μεγάλη οικογένεια του Βλαχόφωνου Ελληνισμού, αλλά και όλη την επιστημονική κοινότητα της χώρας. Ο εκλιπών δεν ήταν μόνον ένας άριστος επιστήμονας, ένας άριστος ερευνητής, ένας άριστος εκπαιδευτικός. Η φωτεινή προσωπικότητά του, η καθαρότητα των ιστορικών του απόψεων, προϊόντων πολύχρονων και ενδελεχών ερευνών, η μεγάλη του συμβολή του στην ανάδειξη και προβολή της ταυτότητας των Βλάχων, τόσο της Κοινότητας της πόλης σας, όσο και απανταχού της ελληνικής επικράτειας, ήταν καθοριστική για την αποσαφήνιση της ταυτότητας των Βλάχων ως βασικού και πολύτιμου συστατικού στοιχείου του Ελληνισμού. Δεν είναι επομένως τυχαίο το ότι ο Αστέριος Κουκούδης τιμήθηκε για το έργο του από την Ακαδημία Αθηνών και από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ούτε είναι τυχαίο φυσικά ότι η πόλη της Βέροιας τον τίμησε παραδίδοντάς του το Αργυρό Κλειδί της πόλης. Για όλους αυτούς τους λόγους και για όσα εκτενέστερα αναφέρονται στο συνημμένο αναλυτικό κείμενο των πανεπιστημιακών δασκάλων και επιστημόνων που συνεργάστηκαν μαζί του, σας καλούμε να τιμήσετε τον εκλιπόντα, άξιο τέκνο της πόλης σας, δίδοντας σε μία οδό της Βέροιας το όνομα του Αστερίου Κουκούδη. Θεωρούμε ότι η ονοματοδοσία μιας οδού σε Οδό Αστερίου Κουκούδη, θα κοσμήσει με την μνήμη του την πόλη σας.

Τα στοιχεία για το βιογραφικό του Αστερίου Κουκούδη τα συνέταξε η Ιφιγένεια Βαμβακίδου. Η δομή, η στοιχειοθέτηση και η σύνταξη του προγράμματος είναι του Γιώργου Συνεφάκη.

Περισσότερα στοιχεία για το έργο του Αστέριου Κουκούδη μπορεί κανείς να δει στην ιστοσελίδα http://www.vlachs.gr