Σκοπός της διπλωματικής εργασίας ήταν η μελέτη για την βυζαντινή οσία Παρασκευή την Επιβατηνή και την τιμή της στις βαλκανικές χώρες.
Εξετάσαμε τη σύγχυση μεταξύ των αγίων Παρασκευών και τα προβλήματα καταγωγής της οσίας. Στη συνέχεια παρουσιάσαμε τον Βίο της οσίας, τα αγιολογικά και τα υμνολογικά κείμενα προς τιμή της. Έπειτα αναφερθήκαμε στην πορεία του ιερού λειψάνου της οσίας Παρασκευής στα Βαλκάνια, παρουσιάζοντας μερικά από τα αμέτρητα θαύματά της. Ακόμα προσεγγίσαμε το θέμα της λατρείας, αναλύοντας την τιμή της οσίας στην ορθόδοξη ευλάβεια και ζωή των πιστών των χωρών των Βαλκανίων. Επίσης κάναμε αναφορά στην επίσημη επέκταση και γενίκευσης της τιμής της οσίας. Ένα άλλο θέμα που θίξαμε ήταν τα άμφια και το στέμμα της οσίας Παρασκευής της Επιβατηνής. Παρουσιάσαμε επιπλέον στο παράρτημα Μεγαλυνάρια της οσίας, διάφορες απεικονίσεις της και πλούσιο φωτογραφικό υλικό από διάφορους ναούς αφιερωμένους στην μνήμη της οσίας στα Βαλκάνια.
Η τιμή που αποδίδουν οι Χριστιανοί στους Αγίους θεμελιώνεται στην τιμή με την οποία ο ίδιος ο Θεός τους τίμησε. Ως γνήσιοι και άξιοι μιμητές Του, αξιώθηκαν να αγιαστούν για να φωτίζουν με το παράδειγμά τους τη σωτηρία στους ανθρώπους, τόσο κατά την επίγεια όσο και κατά την μετά θάνατον ζωή Διά της δούλης του Θεού, της οσίας Παρασκευής της Επιβατηνής ή Νέας, ο Θεός δοξάσθηκε και δοξάζεται από τους Ορθοδόξους των Βαλκανίων στους οποίους, πριν από περίπου δέκα αιώνες, έστειλε την προστάτιδά τους, τη μεσολαβήτρια των προσευχών τους προς Αυτόν. Χάρη στην αγνή και ασκητική ζωή της, αυτή η νεαρή Ελληνίδα, η οσία Ημών Παρασκευή η Επιβατηνή, συνέβαλε στη φανέρωση της δύναμης του Θεού που την ανύψωσε δίνοντάς της το δώρο της αφθαρσίας, της θαυματουργίας και της παρακλήσεως.
Η πατρίδα της οσίας, η ευρύτερη περιοχή των Επιβατών της ανατολικής Θράκης, οι Βαλκανικές χώρες που αξιώθηκαν να φιλοξενήσουν το ιερό σκήνωμά της, τιμούσαν και τιμάνε με ύμνους και δοξολογίες ιδιαίτερα την θαυματουργή αυτή οσία, όντας ευλογημένο πηγάδι ίασης των ψυχών και των σωμάτων. Κάθε χρόνο στις 14 Οκτωβρίου η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά την μνήμη της και ειδικά η Ιερά Μητρόπολη του Ιασίου (Iași) της Μολδαβίας η οποία είναι και ο τελευταίος σταθμός της μετακομιδής του ιερού λειψάνου της, εορτάζει πανηγυρικά μαζί με τους χιλιάδες πιστούς που περιμένουν υπομονετικά επί ώρες για να προσκυνήσουν το ιερό λείψανό της. Έτσι εξηγούνται τα αναρίθμητα θαύματα που γίνονται στα τίμια λείψανα της αλλά και η διαχρονική ευλάβεια των πιστών που καλλιεργείται και αυξάνεται συνεχώς προς δόξα του Θεού και των Αγίων.
Η παρούσα εργασία, «Η οσία Παρασκευή η Επιβατηνή, μια Βυζαντινή Αγία και η τιμή της στις Βαλκανικές χώρες» αποτελείται από τρία κεφάλαια.
Το πρώτο κεφάλαιο αναλύει στην πρώτη ενότητά του τη σύγχυση μεταξύ των αγίων Παρασκευών αλλά και τα προβλήματα καταγωγής της οσίας. Στη συνέχεια παρουσιάζει σε τρείς υποενότητες τον Βίο της οσίας Παρασκευής της Επιβατηνής. Στην τρίτη και τελευταία ενότητα αυτού του κεφαλαίου γίνεται αναφορά για τα αγιολογικά και υμνολογικά κείμενα προς τιμή της οσίας.
Το δεύτερο κεφάλαιο αναφέρεται στην πορεία του ιερού λειψάνου της οσίας Παρασκευής Επιβατηνής στα Βαλκάνια και κλείνει παρουσιάζοντας μερικά από τα αμέτρητα θαύματα της οσίας.
Το τρίτο κεφάλαιο προσεγγίζει το θέμα της λατρείας, αναλύοντας την τιμή της οσίας στην ορθόδοξη ευλάβεια και ζωή των πιστών των χωρών των Βαλκανίων απ’ όπου πέρασε το ιερό λείψανό της οσίας κι όχι μόνο. Στη συνέχεια παρουσιάζει την επίσημη επέκταση και γενίκευση της τιμής της οσίας. Το κεφάλαιο κλείνει με δύο μικρές ενότητες για τα άμφια και το στέμμα της οσίας Παρασκευής της Επιβατηνής.
Στο παράρτημα βρίσκονται Μεγαλυνάρια της οσίας Παρασκευής, διάφορες απεικονίσεις της οσίας, λεπτομέρειες για τον Ι. Ν. των Τριών Ιεραρχών, φωτογραφικό υλικό από την ιερά πομπή της 27ης Οκτωβρίου του 1944 (Βουκουρέστι) και από διάφορους ιερούς ναούς αφιερωμένους στην μνήμη της οσίας στα Βαλκάνια.
Η Οσία Παρασκευή η Επιβατηνή, μια βυζαντινη αγία και η τιμή της στις βαλκανικές χώρες
Saint Paraskeve from Epivates, A byzantine Saint and her cult in the Balkan countries
Ionela Iuliana Apostol
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεολογική Σχολή, Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού
Ελλάδα: Εκκλησιαστική Ιστορία και Πολιτισμός (Διαπανεπιστημιακό ΠΜΣ)
Διαβάστε online την εργασία παρακάτω ή κατεβάστε τη
ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟΝ
της οσίας Παρασκευής της Επιβατηνής
Ἧχος α’ Ἐ Ίορδάνῃ
Τῆς χαμαιζήλου τρυφῆς σοφῶς τὴν απόλαυσιν,
ὑπεριδοῦσα πρὸς Θεῖα ἢρθης σκηνώματα,
καὶ τῶν ίασεων τοῖς πιστοῖς πηγήν κατέλιπες,
τὸν ἱερόν σου σκῆνος Μῆτερ πανεύφημε,
Έπιβατῶν τὸ καύχημα τὸ σεπτόν, καὶ βεβαία
Προστάτις Παρασκευή. Μη παύσῃ θερμῶς
Χριστῷ τῷ Θεῷ, ὑπέρ ἡμῶν ἀεί πρεσβεύουσα.
Η Αγία Παρασκευή η Επιβατηνή στο Μοναστήρι Ostrog στο Μαυροβούνιο