Παλιάν εικόνα Βλάχικη που όλοι οι παλιοί θυμούνται παρουσιάζω σήμερα και ζωγραφίζω εδώγια,
Που οι Βλάχοι και οι Βλάχισσες και τα παιδοκομιά τους ανεβοκατηβαίναμε ποδαροπερπατώντας
Από τους κάμπους στα βουνά κι απ᾿ τα βουνά στους κάμπους Με γήλιο με καλοκαιριά και με κακές ημέρες,
Με σπίτι το τσαντίρι τους, παλάτι το φραντζάτο Μάχοντας με την μοίρα τους και τα στοιχειά της φύσης.
Περνάν οι Βλάχοι βιαστικοί, κοπάδια και κονάκια
Για τα βουνά του Ζαγοριού, τα όρη της Κολώνιας.
Με το τσεμπέρι ομορφονιά Βλάχα μπροστά πηγαίνει
Χρονιάρα νύφη με βαριά ρούχα, ομορφοντυμένη
Και με τσαρούχια κόκκινα με μεταξένιες φούντες
Που τα φοράει τη Λαμπρή στο γάμο και στην πόλη
Τραβώντας μούλια τριέτικη τα σέγα φορτωμένη.
Βροντάν τ' ασήμια στο λαιμό, στα στήθια το κεμέρι
Κι᾽ ασημομάνικη σογιά κρεμιέται στο ζωνάρι.
Όπου βαρεί η ανάσα της ο τόπος καψαλίζει
Και σκάζ᾽ η ασβεστόπετρα από το κάτουρό της
Τρέμει το χώμα που πατεί κι᾽ η γη που δρασκελάει.
Λες είναι γάμος και χαρά με τ᾽ άλογο καβάλα
Αψοίκι του παλιού καιρού που κουβαλάει την προίκα.
Άλλες γυναίκες με παιδιά μικρά στη σαρμανίτσα
Γεροδεμένες Βλάχισσες ακολουθούν πο πίσω.
κι᾽ αν κάποια βάβω πόσταινε κι αρρώσταιν᾽ ένας άντρας
Σε μούλες ημερότερες τους έβαζαν καβάλα
Και δυό άντρες χειροδύναμοι τους βάσταγαν στο δρόμο.
Κάθε κοπή από πρόβατα απάνου ήταν πο χίλια,
Γίδια πολύ λιγότερα και κάπου κάνας σκύλος
Ημερωμένος πέρναγε σκυμμένο το κεφάλι
Οι δε ζαβοί κι ανάποδοι δεμένοι μ᾿ αλυσίδες
Τους Βλάχους ακολούθαγαν σκυφτοί και ντροπιασμμένοι.
Ανάμεσά τους πιστικοί με μακριές αγκλίτσες
Εβοήθαγαν τ᾽ αδύνατα, στόμωναν τα βαρβάτα.
Με την κυπρέλα στο λαιμό ένα τραγί γκεσέμι
Ρουπιάρικο επικεφαλής του κοπαδιού πηγαίνει.
Ακολουθούν κριάοια δυό με «ντούμου ντουμ» κουδούνες
Κι ύστερος τ᾽ άλλα πρόβατα κι ένας λεβέντης Βλάχος
Τα σαλαγάει «έϊ έϊ έϊ» κουνώντας την αγκλίτσα.
Οι βλαχοπούλες τράβαγαν τις μούλες φορτωμένες
Με σχουτικά λογής λογιών, σκεπάσματα, στρωσίδια.
Τη φέρμελη του τσέλιγκα, πράματ άλλα της στάνης
Τους αργαλιούς για τα υφαντά, τ᾽ αντιά, τις κρεμαγκιόλες.
Όπου περνάν από χωριό ή κι από πολιτεία
Βγαίνουν γυναίκες γκραίκισσες, κυράδες κι αγναντεύουν
Οι μεν απ᾿ τα παράθυρα, απ᾽ τα μπαλκόνια οι άλλες.
Στο δρόμο οι νιοί γνωρίζονται και παντρευολογιούνται
Στο δρόμο ξεγεννούν παιδιά, στο δρόμο λεχωνεύουν,
Στο δρόμο σαραντίζουνε, χωρίς παπά ευλογιούνται.
Περνάν οι Βλάχισσες με τα πολύπτυχα φουστάνια,
Τις κεντισμένες τραχηλιές τα παρδαλά καλτσούνια
Και την επίλοιπη ντοισιά βαμμέγη στο λουλάκι,
Άνδρες ψηλοί νταήδες με τσαρούχια προκιασμένα
Κι άσπρες πετσέτες στο λαιμό ντυμένοι σελιβάρες
Κοπάδια γιδοπρόβατα, σκυλιά, μουλάρια, ανθρώποι,
Κουδούνια και βελάσματα κινούνται σαν ποτάμι.
Κι όπου εύρουν μέρος γούπατο, σιάδι στρωτό για γρέκι
Στιούν τα τσαντίρια οι βλάχισσες κι εκεί περνάν τη νύχτα.
Την άλλη μέρα σύνταχα βρίσκονται στο ποδάρι
Άλλο μεροπερπάτημα παρέκει άλλο ξενύχτι.
Την Τρίτη μέρα δειλινό περνάνε τη Ντουσκάρα,
Χωριά με λόγγα και δρυμούς όπου κατά συνῄθεια
Ένας τον άλλον κλέβονται ημέρα όπου κατά συνήθεια
Ποκρέβουν, κάνουν πασχαλιά πάντοτε με κλεμμένο
Στήνουν παγίδες, δόκανα, θηλιές στα μονοπάτια
Σκάβουν και λάκκους με κλαδιά και χόρτα σκεπασμένους,
Τα ζώα αθώα κι ανήξερα πατούν και πέφτουν μέσα,
Στο πέρασμα άφησαν αυτού κάμποσα ζώγα οι βλάχοι.
Έτσι με κόπους, παιδεμούς, μέρες πολλές στο δρόμο
Φτάνουν απάνου στα βουνά και ξεκαλοκαιριάζουν.
ΠΕΡΝΑΝ ΟΙ ΒΛΑΧΟΙ
του κ. ΣΠΥΡΟΥ ΜΟΥΣΕΛΙΜΗ
ποιητή - λογοτέχνη
Ήπειρος
περιοδική έκδοση της Ηπειρωτικής Εστίας Θεσσαλονίκης
έτος ΣΤ', τεύχος 1
Ιανουάριος - Ιούνιος 1983
Ο Σπύρος Μουσελίμης, (1897-1984), ήταν δάσκαλος από το Πόποβο Παραμυθιάς.Υπήρξε αυτοδίδακτος λαογράφος και αρχαιολόγος που ανέδειξε την Θεσπρωτική λαογραφία και αρχαιολογία, χρησιμοποιώντας δικές του αποτελεσματικές και πρωτοποριακές μεθόδους, που τον καταξίωσαν και τον έκαναν αποδεκτό στον επιστημονικό χώρο και συνέδεσε τον εαυτό του με την εξερεύνηση της Θεσπρωτικής γης, παρʼ ότι έζησε σε εποχές δύσκολες. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Σπύρος Μουσελίμης, ο απλός αυτός δάσκαλος, που έχει χαρακτηρισθεί ως ένας ερασιτέχνης «Ερρίκος Σλήμαν», υπήρξε πρωτεργάτης της ανεύρεσης του αρχαίου Νεκρομαντείου της Εφύρας. Τα βιβλία του, χρησιμοποιούνται από σύγχρονους επιστήμονες στις έρευνές τους.