Τραγούδια - Χοροί

Το θέμα είναι τεράστιο και μέσα σε λίγες γραμμές είναι σίγουρο ότι δεν μπορεί να εξαντληθεί. Απλά, από την εμπειρία μας, αλλά και από την άντληση τεκμηριωμένων στοιχείων από σπουδαίους επιστήμονες και ερευνητές θα προσπαθήσουμε να φωτίσουμε το θέμα, με έναν κατανοητό τρόπο και λόγο  για τον απλό αναγνώστη .

Καταρχάς  πρέπει να τονιστεί ότι ο  παραδοσιακός χορός σήμερα μέσα στο αστικό περιβάλλον που ζούμε, είτε το θέλουμε είτε όχι, έχει αλλάξει, γιατί ακριβώς  δεν ζούμε σε παραδοσιακή κοινωνία.
Σήμερα ο χορός αυτός έχει περισσότερο ψυχαγωγικό  και όχι εθιμικό και κοινωνικό χαρακτήρα ,έχει ομογενοποιηθεί, έχουν δημιουργηθεί σύλλογοι και γενικά υπάρχει μια διαφορετική εξέλιξη. Παρόλα  αυτά η χορευτική πρακτική στην κοινωνία που ζούμε περιέχει στοιχεία και των δύο κόσμων(παραδοσιακού-αστικού), πράγμα που συμβαίνει και στους βλαχόφωνους Έλληνες.

Έλαβα αφορμή από σχετικό δημοσίευμα στα άρθρα της ιστοσελίδας σας για τους  Ζιακαίους (Ο ΖΙΑΚΑΣ - ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ ) και  παραθέτω ορισμένα άλλα στοιχεία
1.- Μακρυνόρος Γρεβενών δεν υπάρχει. Εννοεί όμως Μαυρονόρος Γρεβενών. Ωσαύτως ανακριβώς ως Μακρυνόρος, το αναφέρει ο μέγιστος Κώστας Κρυστάλλης.
2.- Ο αρματολός των Γρεβενών Ντελή-Δήμος εφονεύθη σε ενέδρα στην κορυφή της Πίνδου Βασιλίτσα (ένθα το ομώνυμο χιονοδρομικό), από τον Βελή-αγά, (Βελάγια, όπως τον αποκαλούσαν), δερβέναγα του Κουρτ –πασά. Επί πλέον ήταν ψυχοπατέρας του γέρο Ζιάκα, απόρροια δε τούτου ήταν η κληρονομιά του αρματωλικίου Γρεβενών.
 
 

Τα Λιβάδια του Πάικου έως το 1944, ήταν ένας από τους ακμαιότερους κτηνοτροφικούς οικισμούς της Μακεδονίας. Κτισμένα πάνω στα υψηλότερα οροπέδια του Πάικου, στα χίλια διακόσια μέτρα υψόμετρο, τα Λιβάδια, πριν τον τελευταίο μεγάλο παγκόσμιο πόλεμο, αποτελούνταν από δυο οικισμούς: τα Μεγάλα Λιβάδια χτισμένα στη βορειοανατολική πλευρά του μεγαλύτερου οροπεδίου,  με οκτακόσια  σπίτια και τέσσερις χιλιάδες κατοίκους, και τα Μικρά Λιβάδια στη νότιο δυτική πλευρά με ογδόντα σπίτια και περίπου τετρακόσιους κατοίκους. Οι κάτοικοι του δίδυμου οικισμού, Ελληνόβλαχοι καταγόμενοι από περιοχές της Άνω Μακεδονίας όπως τη Μοσχόπολη και τη Γράμμουστα αλλά και από τη Πίνδο όπως το Περιβόλι, τη Σαμαρίνα και τα χωριά του Ασπροποτάμου, πρωτοεγκαταστάθηκαν στην περιοχή προς τα τέλη του 18ου αιώνα.

Το τραγούδι ανήκει σε ένα μεγάλο κύκλο τραγουδιών τα οποία εξιστορούν την ζωή και τους αγώνες της μεγάλης αρματωλικής οικογένειας των Ζιακαίων απο το Μακρυνόρος Γρεβενών.
Η οικογένεια αυτή εμφανίζεται στα 1750 περίπου όταν ο Αρματολός-καπετάνιος των Γρεβενών, Ντελή Δήμος, φονεύεται απο τον Δερβέναγα, Κουρτ πασά και το αρματολίκι παραχωρείται εις την οικογένεια Ζιάκα, εις τον πρώτο αρχηγό αυτής γνωστό με το όνομα Γέρο-Ζιάκας. Την εποχή εκείνη το αρματολίκι επεκτείνεται και σε τέσσερα καπετανάτα των περιφερειών Γρεβενών, Βεντσίων (Κέντρο), Ανασελίτσας (Επαρχία Βοιου-Σιάτιστα) και Κόνιτσας, τα οποία περιλαμβάνουν συνολικά περί τα 600 χωριά. Την οικογένεια Ζιάκα συναντούμε σε όλους σχεδόν τους μεγάλους  αγώνες (Μεσολόγγι - Ορλωφικά κ.λ.τ.) τους 'Εθνους.