Τραγούδια - Χοροί

Μια πρώτη προσπάθεια για διάσωση της μουσικής μας κληρονομιάς

Η διάσωση γνήσιων παραδοσιακών τραγουδιών της Παλαιομάνινας ήταν από τις πρώτες προτεραιότητες της Εταιρείας Φίλων των Μνημείων της Παλαιομάνινας. Οι παλαιότεροι θα θυμούνται ότι τα τραγούδια αυτά (όλα πολυφωνικά) τα τραγουδούσαν οι παππούδες μας, με τη λευκή μπουραζάνα (λευκό μάλλινο παντελόνι με ζωνάρι), με το μαύρο γιλέκο και το ριχτό μαύρο μάλλινο σακάκι σε κάθε γάμο, χαρά και γιορτή (η φωτογραφία του cd είναι από αναπαράσταση του εθίμου του «Κουτάρου» από την Εταιρεία Φίλων των Μνημείων της Παλαιομάνινας). Όλα σχεδόν είναι τραγούδια της τάβλας και τα τραγούδαγαν μετά το τέλος του γαμήλιου φαγητού. Κάθονταν οκλαδόν γύρω – γύρω και σε κάθε τραγούδι ή σε όλα είχαν έναν κορυφαίο τραγουδιστή, ενώ όλοι οι άλλοι συνόδευαν ή επαναλάμβαναν πιο σιγανά, τα λόγια που έλεγε ο κορυφαίος. Η πρώτη προσπάθεια για συγκέντρωση και διάσωση των τραγουδιών αυτών καταβλήθηκε από το συγχωριανό μας δημοσιογράφο Δημήτρη Στεργίου, όταν ως μαθητής του Γυμνασίου συζητούσε το καλοκαίρι με μερικούς υπερήλικες του χωριού μας.

Νανούρισμα απο την Ιεροπηγή Καστοριας όπως μας το μετέφερε η θεια Σπυριδούλα, από το Σμέρτο Θεσπρωτίας με  καταγωγή από την Ιεροπηγή.
Μας το μετέφερε όπως το θυμάται από τη γιαγιά της όταν νανούριζε τον εγγονο της.

Χριστίνα Μπακάλη 

Στο χορευτικό σχήμα του ανοικτού κύκλου, που απαντάται κατά κόρον στην Ήπειρο, διακρίνουμε στην κορυφή, στην αρχή του κύκλου, τον πρωτοχορευτή ή μπροστάρη.

Ο πρωτοχορευτής είναι αυτός που ελέγχει την κίνηση του κύκλου και είναι ο μόνος που έχει το ελεύθερο να κάνει τις φιγούρες που θέλει. Έτσι, μπορεί να κάνει παραλλαγές του βασικού βήματος, να χτυπήσει τα πόδια του ή να πηδήξει, να κάνει μια στροφή επιτόπου ή να λυγίσει τα γόνατα του, να χτυπήσει τα πόδια του κ.ά.Τα βήματα όλων είναι απλά και ζυγισμένα, έτσι ώστε τα σώματα των χορευτών να χορεύουν εναρμονισμένα, αλλά όχι ομοιόμορφα.
 
Με λίγα λόγια λοιπόν, ο πρωτοχορευτής εκφράζει μέσα στο χορό την ατομικότητα του, ενώ οι υπόλοιποι το συλλογικό πνεύμα. Στην παραδοσιακή κοινωνία έχαιρε ιδιαίτερης εκτίμησης από το κοινωνικό σύμβολο, κάτι που αντανακλούσε όχι μόνο στο πρόσωπο του αλλά και στων συγγενών του. Ήταν αυτό που λέμε «ο λεβέντης».

Το θέμα είναι τεράστιο και μέσα σε λίγες γραμμές είναι σίγουρο ότι δεν μπορεί να εξαντληθεί. Απλά, από την εμπειρία μας, αλλά και από την άντληση τεκμηριωμένων στοιχείων από σπουδαίους επιστήμονες και ερευνητές θα προσπαθήσουμε να φωτίσουμε το θέμα, με έναν κατανοητό τρόπο και λόγο  για τον απλό αναγνώστη .

Καταρχάς  πρέπει να τονιστεί ότι ο  παραδοσιακός χορός σήμερα μέσα στο αστικό περιβάλλον που ζούμε, είτε το θέλουμε είτε όχι, έχει αλλάξει, γιατί ακριβώς  δεν ζούμε σε παραδοσιακή κοινωνία.
Σήμερα ο χορός αυτός έχει περισσότερο ψυχαγωγικό  και όχι εθιμικό και κοινωνικό χαρακτήρα ,έχει ομογενοποιηθεί, έχουν δημιουργηθεί σύλλογοι και γενικά υπάρχει μια διαφορετική εξέλιξη. Παρόλα  αυτά η χορευτική πρακτική στην κοινωνία που ζούμε περιέχει στοιχεία και των δύο κόσμων(παραδοσιακού-αστικού), πράγμα που συμβαίνει και στους βλαχόφωνους Έλληνες.