Βλαχοχώρια

H ιστορία πίσω από το γραφικό χωριό
Πάνω απ’ την Κοιλάδα των Τεμπών, 30 χλμ. από τη Λάρισα, σκαρφαλωμένο πάνω στον Κίσσαβο (Όσσα) βρίσκεται το χωριό Αμπελάκια. Ένα πανέμορφο χωριό με πύργους και αρχοντικά, όπως τα δύο σπίτια των αδελφών Σβαρτς, που ήταν έμποροι και τραπεζίτες.
Το ένα απ’ αυτά τα αρχοντικά, αγορασμένο από την Αρχαιολογική Εταιρεία, έχει μετατραπεί σε Μουσείο της «Συντροφιάς των Αμπελακίων». Περιλαμβάνει τοιχογραφίες, ξυλόγλυπτα, χειρόγραφα και διάφορα αντικείμενα λαϊκής τέχνης, που μαρτυρούν την πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξη που σημειώθηκε στ’ Αμπελάκια στα μέσα του 18ου αιώνα.
Ο Γεώργιος Σβαρτς (Μαύρος) (1738-1800), Βλάχος έμπορος από την Μοσχόπολη εγκατεστημένος στη Βιέννη, ίδρυσε στα Αμπελάκια και διηύθυνε την περίφημη Συντροφιά που υπήρξε ο πρώτος στην Ευρώπη οργανωμένος αγροτοβιομηχανικός και εμπορικός συνεταιρισμός στον οποίο είχαν συσσωματωθεί οι παραγωγοί αγρότες, οι εργάτες, οι κεφαλαιούχοι και οι έμποροι. Η «Συντροφία Αμπελακίων» παρήγαγε, έβαφε και εμπορευόταν νήματα με ανεξίτηλη φυσική βαφή ντόπιας παραγωγής που το έφτιαχναν από το φυτό ριζάρι ή αγριόριζα και κατέκτησε τις μεγάλες αγορές σε Ανατολή και Δύση.

Η Κρανιά ή Κρανέα κτίσθηκε, κατά τον Γάλλο συγγραφέα Pouqueville, το έτος 1507. Πιο παλιότερα όμως και πριν να εγκατασταθεί το χωριό στη σημερινή θέση, λέγονταν Τούργια και βρισκόταν δύο χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Κρανιάς, στα ριζά του όρους Λύγκος, εκεί όπου και σήμερα ακόμη το μέρος εκείνο ονομάζεται Ντούργια, ή Μπαλιοχώρι.
Η Κρανιά βρίσκεται στα δυτικά όρια του Νομού Γρεβενών και στο τρίγωνο τριών μεγάλων διαμερισμάτων της χώρας, της Μακεδονίας, της Ηπείρου και της Θεσσαλίας. Το χωριό είναι εγκατεστημένο σε μια μικρή κοιλάδα με πολλές κρανιές, στον ορεινό όγκο της Βόρειας Πίνδου, και συνορεύει: ανατολικά με την Καλλιθέα και τα Πριόνια, δυτικά με το Μικρολείβαδο και το Περιβόλι, βόρεια με το Μοναχήτι και το Κυπουριό και Νότια με τη Μηλιά, που υπάγεται στο Νομό Ιωαννίνων, και την Παλαιά Κουτσούφλιανη (Πλατανιά), που υπάγεται στο Νομό Τρικάλων.

Ιστορία και Γεωγραφική Θέση
Ένδοξο και ιστορικό χωριό που βρίσκεται 52 χλμ., νοτιοανατολικά των Ιωαννίνων ,της πρωτεύουσας πόλης της Ηπείρου , σε υψόμετρο 1200 μ.
Είναι χτισμένο πάνω σε απότομη πλαγιά, θέση που παρέχει φυσική οχύρωση και ασφάλεια, στο όρος Περιστέρι (Λάκμος), πάνω στην οροσειρά της Πίνδου.
Στον Πίνδο, το μυθικό γιο του βασιλιά της Μακεδονίας που φθόνησαν τα αδέρφια του και αγάπησαν οι ντόπιοι. Που άφησε εδώ ψηλά την τελευταία του πνοή μαζί με το όνομά του, όταν τα αδέρφια του έβαψαν τα χέρια τους με το αίμα του.
Το Συρράκο χωρίζεται από το δίδυμο χωριό των Καλαρρυτών με μια βαθιά χαράδρα απαράμιλλης ομορφιάς, την οποία διαρρέει ο παραπόταμος του Αράχθου, Χρούσιας. 

Σημείο συνάντησης το Νεστόριο Καστοριάς για τα μέλη και τους φίλους του Συλλόγου Πεζοπορίας-Ορειβασίας Τρικάλων και δρομολόγιο μέσω του χωριού Πεύκος. Ακολουθώντας τις ταμπέλες περνάμε σωρούς από πέτρες που μοιάζουν με διαλυμένα χωριά. Πρώτο το Λιανοτόπι που φημιζόταν για τη σχολή αγιογράφων του και κατόπιν το μουσουλμανικό Βερτενικ. Πλησιάζοντας στη Γράμμουστα το τοπίο αλλάζει εντελώς, οι καταπράσινες απαλές γραμμές των βοσκοτόπων σχηματίζουν ένα μαγευτικό ανάγλυφο που όταν το αντικρίζεις σούρουπο μοιάζει εξωπραγματικό, ασυνήθιστο.