Βλαχοχώρια

Το Ασπρόχωμα βρίσκεται στους πρόποδες του θρυλικού Ολύμπου σε υψόμετρο 600μ. Ανήκει στο δήμο Ολύμπου και απέχει απο την Ελασσόνα 17km. Κατοικούνταν από τους Τούρκους και μετά την απελευθέρωση το 1912 κατοικήθηκε από Κοκκινοπλήτες βλάχους.Οι πρώτοι κάτοικοι έφεραν μαζί τους τα κοπάδια τους γι'αυτο και η κτηνοτροφία ηταν η κύρια ασχολία τους μαζί με την γεωργία .Μέχρι την δεκαετία του '70 το χωριό γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη. Λειτουργούσαν τρία τυροκομεία και ένα χαλκείο. Υπήρχαν πολλά πηγάδια στο χωριό, τα οποία διευκόλυναν τη ζωή των κατοίκων.
Κοντά στο χωριό υπήρχαν βρύσες. Η Μπάμπα, το Χαβούζι, ο Ίζβουρος και η Κολοκύθα. Αυτές αποτελούσαν τόπο συνάντησης των γυναικών καθώς εκεί γινόταν το πλύσιμο των ρούχων. Λόγω της αστυφιλίας άρχισε ο πλυθησμος του να μειώνεται δραματικά. Έτσι, σήμερα οι μόνιμοι κατοικοι φτάνουν τους 70.

Παραλλήλως προς τον εθνικό δρόμο Καλαμπάκας - Ιωαννίνων αναπτύσσεται η επιμήκης κοινότητα του Κορυδαλλού, 38 χιλιόμετρα από την Καλαμπάκα και σε υψόμετρο 720 μ.
Ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός της ασχολείται με την κτηνοτροφία, ενώ σημαντικό μέρος του πληθυσμού αποτελούν συνταξιούχοι και πρώην μετανάστες. Τους θερινούς μήνες το χωριό γεμίζει με κόσμο και παιδικές φωνές. Ανήκει στο Δήμο Μαλακασίου. (μαζί με τα χωριά Τρυγόνα , Πεύκη, Παναγία και Μαλακάσι).

Τα ονόματα, σημεία αναγνώρισης, προσδιορισμού, στοιχείο ταυτότητας. Είναι η ίδια η ιστορική ταυτότητα των Βλάχων που εγγράφεται σε όλα αυτά τα ονόματα των μικρών τόπων. Και οι ιδιοι φαίνεται να το ξέρουν κι αισθάνονται σίγουροι γι’ αυτή τους την αυτογνωσία όπως και για τα βουνά τους. Διότι αυτή είναι η δική τους, η βιωμένη αλήθεια...
Το Περιβόλι, «μια ομορφιά πραγματική, απλή κι αληθινή» όπως γράφει ο Ενισλείδης, είναι χτισμένο σ’ ένα φυσικό άνδηρο της μακεδονικής Πίνδου σε υψόμετρο 1350 μέτρα. Η επίσημη ονομασία μόνο ηχητική συγγένεια έχει με την αρχική ονομασία του οικισμού. Οι εντόπιοι βλαχόφωνοι κάτοικοι του οικισμού το ονομάζουν «Πριβόλεα» ή «Πιριβόλεα».

Σίγουρα πολλοί από σας, αγαπητοί φίλοι, μέλη της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων, θα ήθελαν πολύ, αντί να βρίσκονται αυτή την ώρα, εδώ, σε αυτήν την αίθουσα, να μπορούσαν να πραγματοποιήσουν ένα οδοιπορικό – προσκύνημα στη Γράμμουστα. Και αυτό γιατί πολλοί από σας έλκουν την καταγωγή τους από αυτήν την Μητρόπολη του βλαχόφωνου ελληνισμού. Μια και αυτό είναι δύσκολο να γίνει, ας επιχειρήσουμε μαζί ένα οδοιπορικό στη Γράμμουστα, έχοντας σαν βοηθό τις δυνατότητες που μας παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία.

1. Γεωγραφικό ανάγλυφο της περιοχής Γράμμου

Α. Γεωγραφική θέση του οικισμού της περιοχής
Η απόσταση του οικισμού Γράμμουστα είναι 70 χιλ. από την Καστοριά. Η τοποθεσία του οικισμού βρίσκεται σε ύψος 1450 μ. στην κοιλάδα που σχηματίζουν οι πηγές του Αλιάκμονα ανάμεσα στις αλπικές κορυφές. Απαρτίζεται από τα εξής βουνά: από ανατολάς προς δυσμάς το " Λιβάδι", το Στριλιβάδι, Κοτρώνι ή Πέτρα, Φονικό, Μουτσέλι, Φρίνκα, Σακούλι Σακουλίκου, Φάγκο, Γκιζντόβα, Σκίρτσα, Ντάϊα, Ροφουϊλα, Φαρμάκι, Γκούβα, Περιφέρεια. Αυτή η αλπική κοιλάδα έχει έκταση 200 χιλιάδες στρέμματα. Υπάρχει μικρή δασική έκταση από δέντρα οξιάς μόνο στο βουνό Γκούβα. Όλα τα βουνά είναι κατάλληλα για βοσκή. Είναι ομαλά και προσιτά με άφθονα νερά, πλούσια σε χόρτα, σε μεγάλο υψόμετρο. Το υψηλότερο σημείο των βουνών έχει 2520 μ. όρος Γράμμος ή Γκιστόβα.