Η Κρανιά ή Κρανέα κτίσθηκε, κατά τον Γάλλο συγγραφέα Pouqueville, το έτος 1507. Πιο παλιότερα όμως και πριν να εγκατασταθεί το χωριό στη σημερινή θέση, λέγονταν Τούργια και βρισκόταν δύο χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Κρανιάς, στα ριζά του όρους Λύγκος, εκεί όπου και σήμερα ακόμη το μέρος εκείνο ονομάζεται Ντούργια, ή Μπαλιοχώρι.
Η Κρανιά βρίσκεται στα δυτικά όρια του Νομού Γρεβενών και στο τρίγωνο τριών μεγάλων διαμερισμάτων της χώρας, της Μακεδονίας, της Ηπείρου και της Θεσσαλίας. Το χωριό είναι εγκατεστημένο σε μια μικρή κοιλάδα με πολλές κρανιές, στον ορεινό όγκο της Βόρειας Πίνδου, και συνορεύει: ανατολικά με την Καλλιθέα και τα Πριόνια, δυτικά με το Μικρολείβαδο και το Περιβόλι, βόρεια με το Μοναχήτι και το Κυπουριό και Νότια με τη Μηλιά, που υπάγεται στο Νομό Ιωαννίνων, και την Παλαιά Κουτσούφλιανη (Πλατανιά), που υπάγεται στο Νομό Τρικάλων.
Βλαχοχώρια
Ιστορία και Γεωγραφική Θέση
Ένδοξο και ιστορικό χωριό που βρίσκεται 52 χλμ., νοτιοανατολικά των Ιωαννίνων ,της πρωτεύουσας πόλης της Ηπείρου , σε υψόμετρο 1200 μ.
Είναι χτισμένο πάνω σε απότομη πλαγιά, θέση που παρέχει φυσική οχύρωση και ασφάλεια, στο όρος Περιστέρι (Λάκμος), πάνω στην οροσειρά της Πίνδου.
Στον Πίνδο, το μυθικό γιο του βασιλιά της Μακεδονίας που φθόνησαν τα αδέρφια του και αγάπησαν οι ντόπιοι. Που άφησε εδώ ψηλά την τελευταία του πνοή μαζί με το όνομά του, όταν τα αδέρφια του έβαψαν τα χέρια τους με το αίμα του.
Το Συρράκο χωρίζεται από το δίδυμο χωριό των Καλαρρυτών με μια βαθιά χαράδρα απαράμιλλης ομορφιάς, την οποία διαρρέει ο παραπόταμος του Αράχθου, Χρούσιας.
Σημείο συνάντησης το Νεστόριο Καστοριάς για τα μέλη και τους φίλους του Συλλόγου Πεζοπορίας-Ορειβασίας Τρικάλων και δρομολόγιο μέσω του χωριού Πεύκος. Ακολουθώντας τις ταμπέλες περνάμε σωρούς από πέτρες που μοιάζουν με διαλυμένα χωριά. Πρώτο το Λιανοτόπι που φημιζόταν για τη σχολή αγιογράφων του και κατόπιν το μουσουλμανικό Βερτενικ. Πλησιάζοντας στη Γράμμουστα το τοπίο αλλάζει εντελώς, οι καταπράσινες απαλές γραμμές των βοσκοτόπων σχηματίζουν ένα μαγευτικό ανάγλυφο που όταν το αντικρίζεις σούρουπο μοιάζει εξωπραγματικό, ασυνήθιστο.
Η Αετομηλίτσα (το Ντένισκο με το παλιό) είναι βλαχοχώρι του νομού Ιωαννίνων σκαρφαλωμένο στις νότιες πλαγιές του Γράμμου. Είναι το βορειότερο χωριό του νομού στα Αλβανικά Σύνορα και με υψόμετρο πλατείας 1.500 μ. κατέχει την πρωτιά σ’ όλη την Ελλάδα. Παλιό κεφαλοχώρι το Ντένισκο είχε γνωρίσει άνθιση τον 18ο, τον 19ο και τις αρχές του 20ου αιώνα. Οικονομικά αυτοδύναμο τότε είχε γύρω στα 40.000 αιγοπρόβατα, ενώ οι αγωγιάτες και οι έμποροι του χωριού έφταναν μέχρι τον Αυλώνα της Βορείου Ηπείρου ή τη Νιγρίτα των Σερρών και διακινούσαν προς τα εκεί τα προϊόντα τους και αντίστροφα. Μεγάλες όμως ήταν και οι δοκιμασίες που γνώρισε το Ντένισκο ακόμη και μετά την απελευθέρωση απ’ τους Τούρκους. Πρωταγωνίστησε κατά την εποχή του 1930 στην εξόντωση των κλεφτών που λυμαίνονταν την περιοχή. Υστερα χτυπήθηκε από τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο, αλλά κυριολεκτικά διαλύθηκε με τον εμφύλιο πόλεμο.