Βλαχοχώρια

Είναι ένας από τους σημαντικότερους διατηρητέους παραδοσιακούς οικισμούς της Ελλάδας. Ένα από τα δέκα ομορφότερα χωριά της Ευρώπης. Έχει ιστορία πολλών αιώνων. Και κάποιοι το θεωρούν αναμφίβολα το ωραιότερο χωριό της Β. Ελλάδας. Και όσοι το έχουν επισκεφθεί το έχουν βάλει πια στην καρδιά τους.
Το Νυμφαίο, είναι κτισμένο στις κορυφογραμμές του Βίτσι, σε υψόμετρο 1.350 μ. στις παρυφές του πανάρχαιου παρθένου δάσους. Πρωτοκατοικήθηκε το 1385 και γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθηση, που κορυφώθηκε από τον 18ο αιώνα μέχρι τις αρχές του 20ού, όταν οι δαιμόνιοι Βλάχοι έμποροί του εξαπλώθηκαν σε Δύση και Ανατολή.

Βλάστη, Μπλάτσι ή Βλάτσι, κοινότητα της επαρχίας Εορδαίας (εκκλησιαστικά ανήκει στη Μητρόπολη Σισανίου και Σιατίστης). Είναι κτισμένη σε υψόμετρο 1200μ. μεταξύ των βουνών Ασκίου (Σινιάτσικου) και Μουρικίου. Υπήρξε ένα από τα σπουδαιότερα προπύργια του Ελληνισμού κι ένα από τα μεγαλύτερα κεφαλοχώρια της Δυτικής Μακεδονίας σύμφωνα πάντοτε με τις παραδόσεις, τις μαρτυρίες, τα ήθη και τα έθιμα.
Από ιστορικά στοιχεία που υπάρχουν η ίδρυση της Βλάστης πιθανότατα υπήρξε προ της Βυζαντινής εποχής, ως οικισμού. Η ανάπτυξη της άρχισε μετά το 1500 μ.Χ. από καταδιωκόμενους Χριστιανούς, Μακεδόνες και Βορειοηπειρώτες, που αναγκάζονταν να ανεβαίνουν σε ορεινές περιοχές, απρόσιτες από τους κατακτητές. 

Ιστορία
Βέβαιη γραπτή μαρτυρία για τη χρονολογία ίδρυσης του χωριού δεν υπάρχει. Με βάση όμως κάποιες χρονολογίες που εντοπίζονται στις εκκλησίες του χωριού μπορούμε να εντοπίσουμε το χτίσιμο των πρώτων σπιτιών στο πρώτο τέταρτο του 18ου αιώνα (1700-1725).Σε μια καταγραφή «οσπιτίων», σπιτιών δηλαδή, στις 29 Σεπτεμβρίου του 1820 για λογαριασμό της Μητρόπολης Τρίκκης και Σταγών, αναφέρονται 60 «οσπίτια» στη «Λιπηνίτζα»...

Ο Γάλλος περιηγητής Πουκεβίλ άλλωστε κατά το διάστημα 1810-1815 παίρνει τα βουνά και τα λαγκάδια της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας, μαγεμένος από την ελληνική φύση και παράδοση. Φθάνοντας στην περιοχή μας, γράφει:

Η Κλεισούρα ή Βλαχοκλεισούρα αποτελεί μια από τις πιο ιστορικές και ένδοξες κωμοπόλεις του Νομού Καστοριάς και γενικότερα της Δυτ. Μακεδονίας, που ανέδειξε πλήθος πνευματικών ανδρών και εμπόρων κατά την εποχή της ακμής της. Η κωμόπολη κτίστηκε κατά τον 15ο περίπου αιώνα με την συνένωση τεσσάρων ή πέντε οικισμών (Kotori di Iazia - Agru al Kiaku - Tsiresi - Kardzia - Gura) για την απόφυγή των επιδρομών και των λεηλασιών από τους Τουρκαλβανούς.
Η ονομασίας της νέας κωμόπολης σημαίνει το στενό πέρασμα σε τόπο δύσβατο (λατιν. clausura). Η παλαιά ονομασία της κωμόπολης είναι Βλαχοκλεισούρα και απαντάται σε κοινοτική σφραγίδα στον χαρτώο κώδικα «Οδηγίαι κοινωνικής συμπεριφοράς και βιβλίον ισολογισμών. Χειρόγραφα πρακτικών Δημογερόντων Κλεισούρας (1868-1880). Σχολική Βιβλιοθήκη Κλεισούρας. Νο 18», που βρίσκεται σήμερα στο Εθνολογικό-Λαογραφικό Μουσείο Κλεισούρας.