Βιβλιοπαρουσιάσεις

Γεννήθηκα στα κράσπεδα μιας πόλης (Πρέβεζα), όπου και μεγάλωσα με τις αφηγήσεις για τη ζωή στα βουνά. Στη διατριβή μου μελέτησα τη γενέτειρα πόλη, την Πρέβεζα. Παρά το γεγονός όμως ότι γνώρισα τους ορεινούς πολιτισμούς με καθυστέρηση, ήταν –και είναι– εδραία η πεποίθησή μου πως είναι αδύνατον για κάποιον –οποιονδήποτε, αλλά προπάντων τον ερευνητή– να κατανοήσει το νεοελληνικό πολιτισμό χωρίς να στρέψει την προσοχή του, έστω και ως αναγνώστης, στα βουνά που κράτησαν όρθια την Ελλάδα σε καιρούς χαλεπούς, αλλά και όπου αναπτύχθηκαν πολιτισμοί περίοπτοι. Είναι ο πλούτος αυτών των ανθρώπων, ο αποκτημένος στη Διασπορά, που τους επέτρεψε να κοσμήσουν τις πόλεις του νεοελληνικού κράτους με επιβλητικά κτίρια, πανεπιστημιακά ιδρύματα, στά δια, με πολλά και διάφορα. Περπατώντας στην παραλία της Πρέβεζας συναντούσα πάντα το τότε καφενείο Ολύμπια, που ήταν το σπίτι του επιφανούς Συρρακιώτη εμπόρου Μπαλτατζή. Φρόντισε να αφήσει το σπίτι του στο Συρράκο για να υποστηρίξει με τα εισοδήματα των ενοικίων τα άπορα κορίτσια στο γάμο τους. Κάτι αντίστοιχο έπραξε κι ο Χρήστος Δήμας στην Τζούρτζια (Αγία Παρασκευή). Δημιούργησε Αδελφότητα η οποία κράτησε όρθιους πολλούς από τους συμπατριώτες του, που προγραμμάτιζαν την κάθοδο στα χειμαδιά ή τη γαμήλια στρατηγική τους με μεγαλύτερη ευκολία χάρη στην αλληλεγγύη και τα δάνεια της Αδελφότητας.
Η ενασχόληση με τον αστικό χώρο, στον οποίο επικεντρώθηκα στο επιστημονικό μου ξεκίνημα, με διευκόλυνε να αντιληφθώ ότι η ερμηνεία των διαδικασιών και των παραγόντων που διαμόρφωσαν το χώρο και τις πολιτισμικές συμπεριφορές στην ελληνική πόλη δεν είναι αυθύπαρκτη. Τα ίχνη οδηγούν στον ορεινό χώρο. Πολλά κτίρια της Πρέβεζας αλλά και επιφανείς παράγοντες της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής είχαν την αναφορά τους σε πληθυσμιακές ομάδες ή οικογένειες που μετακινήθηκαν από τα ορεινά της Ηπείρου.

Είναι ο τίτλος του νέου ιστορικού μου βιβλίου που κυκλοφόρησε πρόσφατα. Μέσα από συγγράμματα ιστοριοδιφών της περιόδου του 1821, επίσης από τα αρχεία της Παλιγγενεσίας και κατοπινών συγγραφέων, κατόρθωσα να συλλέξω πληροφορίες για να συνθέσω και να βγάλω από την αφάνεια τους πρώτους τέσσερις από τους πολυάριθμους «ήρωες» οι οποίοι, μαζί με μια ολόκληρη στρατιά Άνω Ηπειρωτών αγνώστων στοιχείων (όπως ονομάζονταν τότε), έδωσαν το παρών και έπεσαν μαχόμενοι ηρωικά πολύ μακριά από την γενέτειρα τους.
Ήρωες που ενίσχυσαν τον αγώνα με τις περιουσίες τους και πότισαν με το αίμα τους τα πεδία μαχών σε κάθε γωνιά της επαναστατημένης Ελλάδας, με την ελπίδα ότι ο πρώτος ανεξάρτητος πυρήνας θα άπλωνε τον βραχίονα μέχρι και την δική τους ιδιαίτερη πατρίδα.
Άγνωστος ο αριθμός των δικών μας αγωνιστών του 1821! Μάλλον πάρα πολλές χιλιάδες! Άγνωστο και αν οι πεσόντες ενταφιάστηκαν, ή αν τα οστά τους κάπου ανεμοδέρνονται! Στην γενέτειρα δεν επέστρεψαν, οι καμπάνες δεν χτύπησαν λυπηρά, δεν τους έκλαψαν οι μανάδες, οι αδερφές και οι συγγενείς τους, ούτε οι περιοχές στις οποίες  γεννήθηκαν!
Ε, λοιπόν ιερό μας καθήκον να επιστρέψουμε στη γενέτειρα έστω την μνήμη τους, την ιστορία τους που δεν γράφτηκε, που δεν μας διδάχτηκε, που απάτριδες την πέρασαν στην λήθη. Χρέος μας να υποκλιθούμε στην μνήμη τους και να διεκδικήσουμε επίσημα την αναγνώριση του αγώνα και των θυσιών τους.

Νέβεσκα, Αύγουστος 1937
Η ηλικιωμένη γυναίκα σήκωσε το κεφάλι απ’ το τετράδιο. Άφησε το βλέμμα της να πλανηθεί, σ’ όλα είχε πέσει πάνω το ροδοχρυσαφί της δύσης, στα πέτρινα σπίτια με τις πανομοιότυπες στέγες από χοντρή λαμαρίνα, στα καλντερίμια, μέχρι κάτω χαμηλά στην πλατεία. Παιχνίδιζαν τα χρώματα με τις φυλλωσιές των δέντρων και το ελαφρύ αεράκι έκανε χώρο ανάμεσα, να φανεί η εκκλησιά του Αϊ-Νικόλα. Οι λόφοι γύρω, λειτουργώντας σαν χωνί, έφερναν στ’ αυτιά της αχνά φωνές παιδιών που έπαιζαν σε κάποια γειτονιά πιο κάτω.
Χαμογέλασε. Πότε ήταν κι αυτή παιδί! Σαν χθες…
Ο δρόσος που ακουμπούσε στα καταπράσινα δέντρα ξεσήκωνε τ’ αρώματά τους. Μπερδεύονταν οι μυρωδιές, μοσχοβολούσε ο τόπος.
Πήρε μια βαθιά ανάσα και την άφησε να βγει αργά. Ηρεμία απλώθηκε στην ψυχή.
Ο αγαπημένος Πέτρος φάνηκε στα μάτια της. Δεν χρειαζόταν να τα κλείνει για να τον βλέπει. Την προηγούμενη νύχτα ήρθε στο όνειρο. Όμορφος και ευθυτενής, χαμογέλασε και της έτεινε το χέρι. Χαρούμενη τ’ ακούμπησε, κι αυτός με ορμή την έσφιξε στην αγκαλιά. Ανάσανε τη μυρωδιά του και αγαλλίασε. Βυθίστηκε στις αναμνήσεις. Πόση ώρα πέρασε έτσι ούτε και αυτή ήξερε. Είχε αρχίσει να σκοτεινιάζει για τα καλά, όταν αισθάνθηκε την ψύχρα. Τύλιξε το χοντρό μάλλινο σάλι καλύτερα στους ώμους.

Κυρίες και κύριοι, έχει πολλές φορές μέχρι τώρα τονιστεί ότι με το τέλος του 20ού αιώνα λήγει ουσιαστικά ο ιστορικός ρόλος των Bλάχων ως ενός διακριτού τμήματος του ελληνισμού, του οποίου αποτελούν εκλεκτό τμήμα. Άφησαν στο πέρασμά τους έντονα τα σημάδια της παρουσίας τους σ' όλους τους τομείς της εθνικής και οικονομικής ζωής τού τόπου στον οποίο βρέθηκαν, στην πατρίδα ή στην ξενιτιά, κάτω από ευνοϊκές ή και αντίξοες συνθήκες.
Για τη ζωή και τις δραστηριότητες των Bλάχων, τα ήθη και τα έθιμά τους, τα τραγούδια και τους θρύλους τους, τις αγωνίες και τους αγώνες τους έχουν γραφεί πολλές χιλιάδες σελίδες, σε βαθμό που να μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι έχουν γραφεί σχεδόν τα πάντα γι' αυτούς.
Όποιος λοιπόν επιχειρεί να ξανακαταπιαστεί με το θέμα πρέπει πράγματι να έχει κάτι καινούργιο να πει ή να δει τα πράγματα από μια άλλη, νέα σκοπιά. Αλλιώς θα ξεπέσει σε κοινοτοπίες και χιλιοειπωμένα πράγματα.
Τα βιβλία που γράφτηκαν για τους Βλάχους συχνά διακρίνονται για μιαν ελιτίστικη αυταρέσκεια να παρουσιάζουν τον συγκεκριμένο πληθυσμό με τον οποίο κάθε φορά καταπιάνονται σαν να ζει αποκομμένος από τις ευρύτερες περιοχές όπου δραστηριοποιείται.

Εισαγωγικό προλογικό σημείωμα
Το παρόν πόνημα (βιβλίο) είναι κυρίως χρηστικό γλωσσικό βοήθημα που στόχο έχει να καταγράψει τις παλιές και νέες βλάχικες φράσεις που χρησιμοποιούνται σήμερα στον προφορικό λόγο του χωριού μας. Θα κεντρίσει το ενδιαφέρον του σπουδαστή της βλάχικης γλώσσας και θα χρησιμεύσει σαν μια στέρεη βάση στην παραπέρα προσπάθεια για την γνωριμία της ντενισκιώτικης παράδοσης. Η διάταξη της ύλης, το λεξικό, οι γραμματικές, συντακτικές και άλλες πληροφορίες μαζί με την παράθεση μεγάλου αριθμού παραδειγμάτων και σχολίων καθιστούν εύκολη την προσέγγιση στη σύγχρονη καθομιλούμενη γλώσσα μας από τον αρχάριο αναγνώστη. 
Η προφορά αποδίδεται με φωνητικά ή άλλα σύμβολα που ευφυώς εφεύρε ο συγγραφέας. Ακατάπαυστη αναζήτηση, συλλογή, καταγραφή εκφράσεων, αδιάλειπτο κυνήγι λέξεων, φράσεων, σημασιών.Ακρίβεια, και ορθότητα στην αποτύπωση των ποικιλοτροπόμορφων αποχρώσεων του λόγου και της έκφρασης ενός ολόκληρου λαού. Αρτιότητα στην οργάνωση της δομής και παιδαγωγικά κατάλληλος και εύληπτος τρόπος παρουσίασης της ύλης. Είναι η πιο ζωντανή, πιστή και εύτολμη απόδοση της τρέχουσας γλωσσικής ντενισκιώτικης πραγματικότητας.

Ιστορική εισαγωγή - Ιδίωμα - Ανθρωπωνύμια - Τοπωνύμια - Φυτωνύμια - Ζωωνύμια
Η μελέτη αυτή αποτελεί ελάχιστη ανταπόδοση των τροφείων στο Νυμφαίο, τη γενέθλια γη της μητέρας μου, που υπήρξε φωτεινή πολιτιστική και εθνική παρουσία στο Δυτικομακεδονικό χώρο. Η ασύγκριτη φυσική ομορφιά του, οι πολυταξιδεμένοι κάτοικοί του, η γλώσσα τους, οι παραδόσεις και οι αγώνες τους, στάθηκαν πολύτιμα και γόνιμα στοιχεία της παιδικής ηλικίας.
Σήμερα με τις ανακατατάξεις που επέβαλε ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος, όλοι αυτοί οι άνθρωποι διασκορπίστηκαν στο εσωτερικό της χώρας και στις πέντε άκρες του κόσμου, αφομοιούμενοι από το σύγχρονο και απρόσωπο χωνευτήρι των μεγάλων αστικών κέντρων.
Επειδή η σημερινή ελληνική πραγματικότητα όχι μόνο δεν γονιμοποιήθηκε απ' αυτούς τους μετασχηματισμούς αλλά και στάθηκε ανίκανη να αντικαταστήσει με κάτι καλύτερο ό,τι γκρεμίστηκε από τη ζωή αυτών των ανθρώπων, γιαυτό το λόγο προβάλλει εντονότερη η ανάγκη για επαναπροσδιορισμό της σύγχρονης ζωής με την παράδοση. Παράλληλα με το τέλος του εικοστού αιώνα, φαίνεται. ότι λήγει οριστικά ο ιστορικός ρόλος του Κουτσοβλαχικού στοιχείου, ενός από τα δυναμικότερα τμήματα του ελληνισμού.