1.1. Γενικά
Για τη βλάχικη θεματολογία, ο γεωγραφικός όρος Μογλενά καλύπτει μία περιοχή δίχως πολύ ξεκάθαρα όρια. Επιπλέον, με το πέρασμα του χρόνου τα όρια αυτά γνώρισαν σημαντική μεταβολή και συρρίκνωση.

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο παροικιακός Ελληνισμός αποτελεί πάγια εστία ενδιαφέροντος τόσο στην ελληνική όσο και στη ευρωπαϊκή σύγχρονη και νεότερη ιστοριογραφία.

1. Η Λατινική στην Βαλκανική (Latinum Balcanicum)
Θα προσπαθήσουμε επιγραμματικά, με απλά και λίγα λόγια, να δούμε την εξέλιξη της λαϊκής Λατινικής πρώτα στην Δύση και μετά στη Βαλκανική.

Α) Ἡ ζωή, καὶ τὸ μαρτύριο τοῦ Νεομάρτυρος Νικολάου.
Ὁ Νεομάρτυς Νικόλαος Μπασδάνης ἢ Βλαχονικόλας^[1] ἢ Ἑξηντατρίχης^[2], ὅπως ἀλλιῶς ὀνομάζεται, γεννήθηκε στὸ Μέτσοβο^[3] τῆς Ἠπείρου ἀπὸ φτωχούς, ἀλλὰ πολὺ πιστοὺς γονεῖς.