Τι είναι οι Βλάχοι και από πού προήλθαν;
Το διπλό ερώτημα τίθεται συνεχώς τα τελευταία χίλια χρόνια και λαμβάνει ποικίλες, αντιτιθέμενες μεταξύ τους, απαντήσεις.
Σύμφωνα με τις κυριότερες εκδοχές, οι Βλάχοι είναι χωριστά, κατά περίπτωση, Δάκες ή Θράκες ή Ιλλυριοί ή Κέλτες ή απόγονοι αρχαίων Ρωμαίων, ή λατινοφωνήσαντες αυτόχθονες κατά τόπον πληθυσμοί. Από τα μέσα του 19ου αιώνα, η πολιτική σκοπιμότητα προσέθεσε άλλες τρεις απαντήσεις, εξ ίσου διαμετρικά αντίθετες μεταξύ τους: Οι Βλάχοι είναι Ρουμάνοι, όχι, είναι ΄Εθνος Βλάχων, όχι, είναι Ιταλοί!
Παρ’ ότι καθεμιά απάντηση αναιρεί όλες τις υπόλοιπες, όλες οι απαντήσεις συμφωνούν ότι οι Βλάχοι είναι λατινόφωνοι, απρόοπτοι, ανυπότακτοι, εύστροφοι, και σκληροί πολεμιστές. Επίσης, οι οκτώ από τις εννέα παραπάνω απαντήσεις δεν στηρίζονται στις προηγούμενες ιστορικές πηγές ούτε εξηγούν τα ακόλουθα αυταπόδεικτα γεγονότα:
Παρόμοια με τα βλάχικα γλώσσα, αναγνωρισμένη επίσημα μάλιστα, ομιλούν και γράφουν μέχρι σήμερα στην Ελβετία εκατοντάδες χιλιάδες ορεσίβιοι Ελβετοί.
Οι Βλάχοι της Ελλάδας, αποτελούν ένα από τα εκλεκτότερα και δυναμικότερα τμήματα του ελληνισμού, όπως αποδεικνύεται από τη συμμετοχή τους στους απελευθερωτικούς αγώνες, από τη συμβολή τους στην οικονομική ανάπτυξη του νέου Ελληνισμού και από τον κοινωνικό και πολιτιστικό ρόλο στη ζωή της σύγχρονης Ελλάδας.
Εκδόθηκε και κυκλοφόρησε πρόσφατα ένα πραγματικά καλαίσθητο, ωραίο βιβλίο – φωτογραφικό λεύκωμα, καλοδεμένο με περίτεχνα ενισχυμένα σκούρα εξώφυλλα, στην πρόσοψη του οποίου δεσπόζει με αισθητική προσέγγιση ο τίτλος του «Η καρδιά της Πίνδου – Ανθούσα Ασπροποτάμου» και συνεχίζει στο ίδιο εξώφυλλο ένα καλοστημένο μικρό ορθογώνιο πλαίσιο με τρεις απόψεις (έγχρωμα τοπία) του χωριού, που δένει σε απίθανη αρμονία και χάρη την εικόνα αυτού του βιβλίου – λευκώματος, με το περιεχόμενό του.
Και μόνο αυτό το εξώφυλλο προσδίδει μια σοβαρή παρουσίαση και προϊδεάζει τον αναγνώστη για τα περαιτέρω.
Το πίσω μέρος του λευκώματος κλείνει με τους στίχους του Γ. Σεφέρη «Κράτησα τη ζωή μου ταξιδεύοντας ανάμεσα στα κίτρινα δέντρα κατά το πλάγιασμα της βροχής…», και με ένα όμορφο καλοδουλεμένο φαντασμαγορικό νοερό επίλογο και θα αδικούσε κανείς τον επιστολογράφο – σχολιαστή, αν δεν ξυπνούσε κάποιες ευαίσθητες χορδές και δεν απηχούσε μιαν ανάλαφρη λυρική δόνηση στην καρδιά του καλοπροαίρετου αναγνώστη.
Από τον πρόλογο του πονήματος τούτου ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται πως οι τρεις αυτοί φίλοι και συμπατριώτες (Ανθουσιώτες) ωθήθηκαν να παρουσιάσουν τη φιλότιμη αυτή εργασία τους από περισσή αγάπη και μόνο και από τον έντονο «σεβντά» προς την παράδοση του χωριού τους, δίχως να σκιάζεται αυτή από ψεγάδια ιδιοτέλειας ή κερδοσκοπικής επιδίωξης.
«Στο σύνορο» τιτλοφορείται το νέο βιβλίο του καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Βασίλη Νιτσιάκου, που κυκλοφορείται από τις εκδόσεις «Οδυσσέας».
Πρόκειται για ένα πολυσέλιδο έργο (470 σελίδες), προϊόν πολύχρονης έρευνας στις δυο πλευρές του ελληνο-αλβανικού συνόρου. Μετά από μια κριτική εισαγωγική αναφορά στην έννοια της «διεθνικής μετανάστευσης», στις νεότερες θεωρίες για το μεταναστευτικό φαινόμενο και στις σχετικές μεθόδους, ο συγγραφέας, με τον τρόπο των περιηγητών του 19ου αιώνα, λογοτεχνική διάθεση, αυτο-αναφορικότητα και, κυρίως, με την εθνογραφική μέθοδο της πυκνής περιγραφής, περιδιαβαίνοντας και διασχίζοντας συχνά τη γραμμή που οριοθετεί το ελληνικό από το αλβανικό κράτος, συγκροτεί αφηγήσεις που τέμνουν τα όρια των σχετικών επιστημονικών κλάδων και αναδεικνύουν το σύνορο ως σημαντικό μεθοδολογικό εργαλείο για την κατανόηση των συλλογικών ταυτοτήτων (τοπικών, εθνοτικών και εθνικών).