Βιβλιοπαρουσιάσεις

Όταν τα ‘παιδία παίζει’, η παιδεία χαμογελά

Το παιχνίδι από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα αποτελεί αντικείμενο μελέτης και έρευνας, κυρίως λόγω της επιρροής του στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Πάνω από 50 λαξευμένα παιχνίδια στα δάπεδα και στα σκαλιά των ναών της Ακρόπολης εντόπισαν οι αρχαιολόγοι κατά τις εργασίες αναστήλωσης του Παρθενώνα. Τα παιδία παίζει και μάλιστα, εκείνα τα παιδιά των αρχαίων χρόνων, κάθε ηλικίας, έπαιζαν παιχνίδια στα σκαλιά και στα δάπεδα των ναών του Ιερού Βράχου. Η Αθηνά και ο οίκος της ήταν πολύ οικείος χώρος γι’ αυτούς. Έτσι, χάραζαν στο δάπεδο και στα σκαλιά του παιχνίδια στρατηγικής και δεξιοτεχνίας. Η χρονολόγησή τους είναι ασαφής λόγω της διαχρονικότητάς τους.
Πράγματα απολύτως λογικά, μια που παιδί και παιχνίδι είναι έννοιες αλληλένδετες. Η σημασία του παιχνιδιού για το παιδί έγκειται στον καθοριστικό ρόλο που διαδραματίζει στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και του ψυχισμού του ήδη από τη βρεφική ηλικία. Το παιδί παίζει για να ανταποκριθεί σε μια πρόκληση της φύσης, προετοιμάζοντας τη βιολογική και ψυχική του εξέλιξη, να ανακαλύψει τον πραγματικό κόσμο και να προσαρμοστεί σ’ αυτόν. Λαμβάνει ερεθίσματα, εξασκεί την εφευρετικότητα και εκφράζει τη δημιουργικότητά του, αναπτύσσει σταδιακά τη γλώσσα, την κρίση και τη λογική. Παράλληλα, μέσω του παιχνιδιού, το παιδί εξετάζει και αντιλαμβάνεται με το δικό του τρόπο τις σχέσεις του με τους γονείς και τους συνομήλικούς του, κοινωνικοποιείται και μαθαίνει να συνεργάζεται. Το παιχνίδι είναι μία από τις κορυφαίες μορφές πολιτιστικής έκφρασης, γιατί δημιουργήθηκε και χρησιμοποιήθηκε ως μέσο προετοιμασίας του νεαρού ατόμου για τη ζωή στην εκάστοτε εποχή. Το παιχνίδι των παιδιών είναι ο κόσμος των μεγάλων σε μικρογραφία, είναι ο διάλογος του κόσμου των ενηλίκων με τον κόσμο των παιδιών, είναι ο αντικατοπτρισμός του πολιτισμού, των ηθών και των αξιών κάθε εποχής.

Η μνήμη δεν έχει ωράρια. Σιγά - σιγά θα ξαναβρεί το λέγειν της

Η Κική Δημουλά, η μεγάλη μας ποιήτρια και Ακαδημαϊκός, μας λέει ότι η μνήμη είναι κύριο όνομα των θλίψεων, ενικού αριθμού, μόνον ενικού αριθμού και άκλιτη.
Οι άνθρωποι είναι οι μνήμες τους. Α-λήθεια είναι η μη λήθη, δηλαδή η μνήμη μας. Ζούμε σε περίεργες εποχές, όπου η μνήμη τείνει να θεωρηθεί ως κοινωνικό και πολιτικό μειονέκτημα, ενώ η αμνησία χρησιμοποιείται ως υπόστρωμα για διεργασίες επιβολής και εδραίωσης μιάς νέας τάξης πραγμάτων. Ζούμε μέρες όπου μας θέλουν αμνήμονες, θέλουν στο μυαλό μας να αποτυπώνεται μόνο το εφήμερο, το εύπεπτο, το άκριτο, το εμπορεύσιμο, το αναλώσιμο. Πολλές φορές διαπιστώνουμε πως έχουμε γίνει ακτήμονες της μνήμης μας, άφωνοι θεατές με φτιασιδωμένα τα όνειρά μας, Οιδίποδες ενός αρχαίου κλέους, κόλακες και μύστες μιας αρχαίας φήμης της πατρίδας μας. Ζούμε σε μια εποχή όπου δυστυχώς διαταράχθηκε η ταυτότητά μας. Αποτινάξαμε τη νοικοκυρεμένη ζωή, παραχαράξαμε τα σύμβολα, χειροκροτήσαμε και επευφημήσαμε την τηλεοπτική δημοκρατία και αναπόφευκτα απωλέσαμε κάτι πολύτιμο: τη γοητεία και τελικά την ευτυχία του λιτού και απέριττου.

Αγαπητοί φίλοι, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων με τη σημερινή εκδήλωση, την αφιερωμένη στη  Θεσσαλονίκη και τους Βλάχους έρχεται ουσιαστικά να τιμήσει και μέσω αυτου του γεγονότος να αναδείξει τη  διαχρονική σχέση ανάμεσα στη λατινόφωνη Ρωμιοσύνη και την πρωτεύουσα του μακεδονικού Ελληνισμού.
Η βλάχικη παρουσία στη Θεσσαλονίκη έγινε ιδιαίτερα διακριτή και δυναμική στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.
Οι βλάχικης καταγωγής Θεσσαλονικείς συνεργάστηκαν συστηματικά, αγωνίστηκαν μαζί με τους άλλους  Συνέλληνες για την απελευθέρωση της Μακεδονικής ελληνικής πατρίδας και της ιστορικής πρωτεύουσας της.
Αλλά και μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, στα πλαίσια του νεοελληνικού κράτους, η βλάχικη παρουσία στην πόλη δεν ολιγώρησε μπροστά στις προκλήσεις των καιρών.
Πρωτοστάτησαν οι Βλάχοι της Θεσσαλονίκης στα γράμματα, εκδήλωσαν νωρίς το ενδιαφέρον τους για τα κοινά  της πόλης, αγκάλιασαν τους διωγμένους αδελφούς τους απ' τις αλησμόνητες πατρίδες.
Προηγουμένως είχαν και των ίδιων οι ιδιαίτερες ορεινές πινδικές πατρίδες αφανιστεί στην πυρά και περάσει απ' το  λεπίδι των Τουρκαλβανών συμμάχων του Σουλτάνου.
Εδώ, στη Θεσσαλονίκη, η λατινόφωνη Ρωμιοσύνη, με συνείδηση των ευθυνών της έναντι του Γένους και της  μακεδονικής Πατρίδας, υψώνει τα γαλανόλευκα λάβαρα και παράλληλα εργάζεται για τη δημιουργία της σύγχρονης  Θεσσαλονίκης μαζί με τους άλλους Συνέλληνες, εβραϊκής, μικρασιατικής και ποντιακής καταγωγής.

Με ιδιαίτερη ικανοποίηση η Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων παρουσιάζει Λεύκωμα αφιερωμένο στις Βλαχικές Συλλογικότητες στην Ελλάδα με τίτλο "Οι Σύλλογοι της Πανελλήνιας". Πρόκειται για έναν τόμο, όπου μπορεί ο καθένας να ανατρέξει γρήγορα και να ενημερωθεί για τις συλλογικές εκφράσεις-μέλη της Ομοσπονδίας, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και τη δραστηριότητά τους.
Το βιογραφικό σημείωμα εκάστου Συλλόγου και οι φωτογραφίες που το συνοδεύουν αναφέρονται και αντανακλούν στην ταυτότητά του. Οι πρώτοι ιδρύονται ήδη στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, συνδέονται στενά με τις κοινωνικοοικονομικές αλλαγές που συντελέσθηκαν στις ιδιαίτερες μητροπολιτικές πατρίδες, τα Βλαχοχώρια εκείνη την περίοδο. Οι περισσότεροι Σύλλογοι ωστόσο ιδρύθηκαν μετά την εσωτερική μετακίνηση προς τα μεγάλα αστικά κέντρα, καθώς και την οριστική αστικοποίηση μεγάλου μέρους των βλαχικών πληθυσμών τη δεκαετία του 1960. Το φαινόμενο αυτό βέβαια κοινό για όλη όλη την ελληνική περιφέρεια ήταν το αποτέλεσμα των ραγδαίων εξελίξεων, εντάσεων και  καταστροφών που επέφεραν αρχικά τα γερμανικά κατοχικά στρατεύματα κατά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, επέτεινε κι επαύξησε ο εμφύλιος στη συνέχεια.

Έχοντας ως βάση τον τίτλο του βιβλίου δεν θα είμαστε μακριά από την πραγματικότητα, αν λέγαμε ότι η καταγωγή, η γλώσσα και η ιστορία των Βλάχων είναι οι βασικοί άξονες που προσδιορίζουν το περιεχόμενό του και σηματοδοτούν τα όρια μέσα στα οποία κινείται ο συγγραφέας και καλούν τον αναγνώστη να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει μαζί του.
Επειδή η ελληνικότητα των Βλαχόφωνων αμφισβητήθηκε κατά καιρούς από ξένες προπαγάνδες που θέλησαν να διεκδικήσουν την πατρότητά τους, ο συγγραφέας θεώρησε ηθικό του χρέος ν’ ασχοληθεί με το θέμα αυτό, για ν’ αποδείξει την ήδη αποδεδειγμένη ελληνική τους καταγωγή.
Η αιτία της αμφισβήτησης της ελληνικότητας των Βλάχων υπήρξε κατά βάση η γλωσσική τους ιδιαιτερότητα• το γεγονός δηλαδή ότι εκτός από την ελληνική μιλούσαν και τη βλάχικη γλώσσα στον προφορικό καθημερινό τους λόγο.
Το λεγόμενο «Κουτσοβλαχικό ζήτημα» που η ξένη προπαγάνδα για λόγους πολιτικούς του έδωσε διαστάσεις εθνικές και προκάλεσε διακρατικές διενέξεις και εσωτερικούς διχασμούς στον βλαχόφωνο Ελληνισμό, έπρεπε ν’ απαντηθεί. Και για να δοθεί μια όσο γίνεται πειστική απάντηση, έπρεπε ν’ ανατρέξουμε στο απώτερο παρελθόν του βλαχόφωνου ελληνικού στοιχείου, να βρούμε την καταγωγή του, τις ρίζες των προγόνων του, να μιλήσουμε για τη γλώσσα του, πώς και από ποιους και γιατί την κληρονόμησε και γιατί εξακολουθεί – έστω και σε περιορισμένο αριθμό – να τη μιλάει.

  Η ΒΛΑΧΟΦΩΝΗ ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ - Ν. Ι. Μέτζος - ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ο όρος Βλάχοι αποτελεί ετεροπροσδιορισμό. ΄Ετσι ορίζονται από τρίτους όσοι αυτόχθονες ΄Ελληνες, προ πάντων ορεσίβιοι, λατινοφώνησαν στην προφορική αποκλειστικά λαλιά επειδή υπηρέτησαν ως στρατιώτες και αξιωματούχοι της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην Ελλάδα και στον ευρύτερο χώρο της Βαλκανικής. Ανέκαθεν εμείς οι αποκαλούμενοι Βλάχοι αυτοπροσδιοριζόμαστε ως Αρμάνοι, δηλαδή Ρωμαίοι πολίτες της καθ’ ημάς Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας....

Γι’ αυτό, όλα τα επόμενα 1.200 χρόνια όλοι οι Έλληνες, ως ισότιμοι πολίτες της Ρωμαϊκής και, έπειτα, της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αυτοπροσδιορίζονταν ως Ρωμαίοι και ήσαν υπερήφανοι γι’ αυτό. Πολύ περισσότερο οι Βλάχοι που συνεχώς ήσαν επίλεκτοι στρατιώτες και αξιωματούχοι της Αυτοκρατορίας. ΄Ετσι ακριβώς εμείς οι Βλάχοι επονομάζουμε τον εαυτό μας: Αρμάνοι ‒ με κωφή προφορά.
Αρειμάνιος στην ελληνική σημαίνει αγέρωχος πολεμιστής. Ρωμανία, εξ άλλου, ονομάζονταν συνεχώς κατά τους τελευταίους αιώνες της η πατρώα μας Αυτοκρατορία. Ακόμη μέχρι σήμερα όλοι ανεξαιρέτως οι Έλληνες αυτό-προσδιοριζόμαστε επίσης ως Ρωμιοί και ορίζουμε το Γένος μας ως Ρωμιοσύνη.

Όμως, τι ακριβώς είναι οι Βλάχοι και από πού προήλθαν; Το διπλό ερώτημα τίθεται συνεχώς τα τελευταία χίλια χρόνια και λαμβάνει ποικίλες, αντιτιθέμενες μεταξύ τους, απαντήσεις.

Διαβάστε ολόκληρη την έκδοση Η ΒΛΑΧΟΦΩΝΗ ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ στην ιστοσελίδα της ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ σε pdf μορφή