Σταδιακά και από τις αρχές του 19ου αιώνα, η Κατερίνη εξελίχθηκε σε διοικητικό και εμπορικό κέντρο της περιοχής ανάμεσα στα Πιέρια και τον Όλυμπο. Εκείνη την εποχή, η περιοχή της Πιερίας αποτελούσε μία από τις ανατολικότερες περιφέρειες κάτω από την εξουσία του Αλή Πασά των Ιωαννίνων. Στα χρόνια της παντοδυναμίας του, η εξουσία του έφτανε μέχρι το λιμανάκι του Ελευθεροχωρίου, τη σημερινή Μεθώνη.
Τοποτηρητής της κυριαρχίας του Αλή στη περιοχή ήταν ο γιος του Βελή Πασάς, ο οποίος με έδρα το θεσσαλικό Τύρναβο φρόντιζε για την υποταγή των πάντων στη θέληση του πατέρα του. Τα χρόνια αυτά, o οικισμός της Κατερίνης παρουσιάζεται ως ένα χωριό με 140 σπίτια και, κυρίως, χριστιανούς κατοίκους. Ωστόσο, υπήρχαν και ορισμένοι μουσουλμάνοι κάτοικοι τουρκικής ή και αλβανικής καταγωγής.
Το βιβλίο αυτό περιέχει περίπου 4.500 λέξεις του βλάχικου λόγου, οι οποίες είναι μυκηναϊκές, ομηρικές, βυζαντινές και, φυσικά, νεοελληνικές! Οι κυριότερες διαπιστώσεις που προκύπτουν από το βιβλίο αυτό είναι οι εξής:
Πρώτον, πολλές (δεκάδες) λέξεις στο βλάχικο λόγο δεν αποτελούν δάνεια ή επιδράσεις από την αρχαία ελληνική ή τη λατινική, αλλά είναι συνέχεια της μυκηναϊκής, ομηρικής και βυζαντινής γλώσσας.
Δεύτερον, η διαπίστωση αυτή μαζί, με εκείνη που αφορά την κυριαρχία χιλιάδων νεοελληνικών ριζών στο βλάχικο λόγο, καταδεικνύουν ότι οι Ελληνόβλαχοι είναι αυτόχθονες, ότι κατοικούν συνεχώς στον ελλαδικό χώρο από τα βάθη των αιώνων.
Τρίτον, οι σημερινές εξελίξεις στην ελληνική αλλά και άλλες γλώσσες εξαιτίας της παγκοσμιότητας και της επιβολής της αγγλικής και άλλων γλωσσών ως αναγκαίων για τη συνεννόηση, την προώθηση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και επαγγελματική καταξίωση, επιβεβαιώνουν τη διαπίστωση ότι ο βασικός αρχικός κορμός της ελληνοβλάχικης διαλέκτου ήταν αρχέγονος, ήταν αρχαιοελληνικός.
Τέταρτον, στο βλάχικο λόγο, που δεν γράφτηκε ποτέ, είναι κυρίαρχη η μεταβολή γραμμάτων, θεμάτων και καταλήξεων πολλών λέξεων, όπως συμβαίνει άλλωστε και σήμερα σε περιοχές της χώρας μας, όπου κατοικούσαν και κατοικούν αγράμματοι.
Πέμπτον, η κυριαρχία χιλιάδων μυκηναϊκών, ομηρικών, βυζαντινών και νεοελληνικών ριζών στο βλάχικο λόγο καταδεικνύει ότι η μόνη σχέση που υπάρχει μεταξύ της ελληνοβλαχικής γλώσσας και των άλλων βλάχικων γλωσσών μη Ελλήνων, κυρίως στη Βαλκανική, είναι η χρήση λέξεων της δημώδους λατινικής.
ΣΤΕΡΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, Συγγραφέας - Δημοσιογράφος
Το Περιβόλι με τις μικρές ιστορίες του Γιάννη Περδίκη. Οι ψηφίδες μιας παράστασης; Όχι. Οι ψηφίδες για πολλαπλές αναπαραστάσεις.
Αυτό το λεύκωμα αποτελεί την εκπλήρωση ενός χρέους απέναντι σε αυτούς που έζησαν στον τόπο μας και δεν υπάρχουν πια, στους συγχωριανούς μας που έφυγαν, σε αυτούς που κατοικούν στο χωριό, αλλά και σε αυτούς που θέλουν να το γνωρίσουν.
Προχωρήσαμε στην προβολή του χωριού μας, ανοίγοντας ένα παράθυρο στον κόσμο, για να συμβάλλουμε με αυτόν τον τρόπο στην προσπάθεια διάδοσης και προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, και ταυτότητας του χωριού. Όλοι μας, αυτοί που μείναμε στο χωριό και αυτοί που το αγαπάμε, οφείλουμε να το φροντίσουμε, να συνειδητοποιήσουμε την αξία του, να σεβαστούμε την ιστορία του και να διατηρήσουμε τον χαρακτήρα του.
Ελπίζουμε ότι την πρωτοβουλία μας θα την αγκαλιάσουν όλοι οι Κλεισουριώτες και θα συμβάλλουν στην διατήρηση και διάδοση της πολιτιστικής κληρονομιάς της ιδιαίτερης πατρίδας μας αλλά και στην αναβάθμιση της ευρύτερης περιοχής, για να μη θρηνήσουν τα παιδιά μας το χαμό σημαντικών μνημείων της πολιτιστικής κληρονομιάς που ποτέ δε θα γνωρίσουν επειδή δεν σταθήκαμε στο ύψος μας.
Οφείλουμε επίσης να εκφράσουμε τις ευχαριστίες και την ευγνωμοσύνη μας στον συγχωριανό μας κ. Νικόλαο Δ. Σιώκη, διότι μας παρείχε τα ιστορικά κείμενα και το φωτογραφικό υλικό στα οποία στηρίχτηκε ο κορμός του λευκώματος μας. Για να το αποκτήσετε επικοινωνήστε στο παρακάτω