Οι γηγενείς Μακεδονομάχοι πολέμησαν και αυτοί για την ελευθερία της Μακεδονίας, αλλά διέφεραν σε πολλά από τους επήλυδες Μακεδονομάχους, από τον Παύλο Μελά, τον Γεώργιο Τσόντο-Βάρδα, τον Ιωάννη Καραβίτη και άλλους, Ελληνικής, Βλαχικής, Αλβανικής ή Σλαβικής Φωνής, πολέμησαν για την Ελληνική Μακεδονία από κοινού με τους αλλους Έλληνες Μακεδονομάχους.
Κανονικά ο συγγραφέας το επιλέγει το θέμα του. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το θέμα επέλεξε την συγγραφέα. Η ενασχόληση με τους Βλάχους δεν ήταν τυχαία, λόγω της βλάχικης καταγωγής.
Πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 14 Σεπτεμβρίου 2013 η αφιερωμένη στη Μνήμη των Βλάχων Εθνικών Ευεργετών 2η Μουσικοχορευτική Συνάντηση της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων στον αύλειο χώρου του ΖΑΠΠΕΙΟΥ ΜΕΓΑΡΟΥ στην Αθήνα.
Οι εκδηλώσεις της 2ης Μουσικοχορευτικής Συνάντησης ξεκίνησαν από τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης των Αθηνών. Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, ύστερα από σχετικό αίτημα του προέδρου της ΠΟΠΣΒ κ. Μιχάλη Μαγειρία, τα παραδοσιακά ντυμένα χορευτικά τμήματα των συμμετεχόντων Συλλόγων μελών της ΠΟΠΣΒ έλαβαν δωρεάν άδεια εισόδου στο χώρο της Ακρόπολης. Οι Σύλλογοι, για πρώτη φορά, ανέβηκαν όλοι μαζί στον Ιερό Βράχο με τα λάβαρά τους, όπου περιηγήθηκαν στο χώρο σύμβολο και λίκνο του παγκόσμιου ανθρωπιστικού πολιτισμού και κατόπι φωτογραφήθηκαν με τις παραδοσιακές τους ενδυμασίες.
Στο σημερινό μας άρθρο θα παρουσιάσουμε τα παραδοσιακά τραγούδια του Ξηρολιβάδου, ξεκινώντας πρώτα από αυτά με την βλάχικη λαλιά. Είναι λογικό αλλά και δεοντολογικό κάθε σύλλογος αλλά και κάθε ερευνητής που σέβεται την παράδοση, να καταγράφει πρώτα την παράδοση του τόπου του και ύστερα να ασχολείται με τραγούδια και έθιμα κλπ άλλων ομοειδών περιοχών.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι θα αποτυπώσουμε αυτό που πραγματικά μας παραδόθηκε από τους παλιότερους, χωρίς καμιά αλλότρια επιλογή και παρέμβαση με σκοπό να προπαγανδίσουμε κάτι. Όλα θα τηρηθούνε σύμφωνα με τους κώδικες της παράδοσης.
Δίπλα σε κάθε τραγούδι θα σημειώνουμε πότε έγινε η καταγραφή και τον αξιόπιστο πληροφοριοδότη. Θα ξεκινήσουμε με δύο τραγούδια: