Ανάμεσα στους πληθυσμούς που κατοικούν στους νομούς Αργυροκάστρου, Αγ. Σαράντα, Δελβίνου, Πρεμετής, Ερσέκας κι ευρύτερα είναι και μια βλάχικη κοινότητα του κορμού φαρσερώτες. Αυτό το αρχαίο όνομα εδώ και 150 χρόνια το έχουν αντικαταστήσει με ένα άλλο όνομα. Μεταξύ τους αποκαλούνται «Μιτζιντόν» και «κουλούνια». Το πρώτο όνομα προέρχεται από το όνομα του χωριού Μετζιτιέ (σήμερα Κεφαλόβρυσο) των Ιωαννίνων, ενώ το δεύτερο προέρχεται από το όνομα της περιοχής της Κολόνια.
Όταν γύρω στα 1770 ξέσπασε το κίνημα των Ορλωφικών, τα βλαχοχώρια του Ασπροποτάμου βρίσκονταν σε μία πορεία ανάπτυξης, όπως κι άλλες ορεινές και προνομιούχες, για τα τότε δεδομένα περιοχές της Ελλάδας. Από τότε και μέχρι τα 1832 και τη δημιουργία του πρώτου ελληνικού κράτους, για περισσότερες από δύο γενιές, μία σειρά από δύσκολες κι αξεπέραστες καταστάσεις ήρθαν να αποδυναμώσουν, σταδιακά, και τελικά να εξαφανίσουν σχεδόν ολοκληρωτικά τις συνθήκες για μεγαλύτερη πρόοδο.
Με ευγενή χορηγό το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών δημιούργησε μια βάση δεδομένων η οποία περιέχει, αποδελτιωμένες, τις αναφορές ξένων και Ελλήνων περιηγητών της Μακεδονίας.
Δεκαέξι συνολικά από τους σημαντικότερους περιηγητές του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, προερχόμενοι από την Αγγλία, τη Γαλλία, την Ελβετία, την Ιταλία και την Ελλάδα, αποτελούν τον ερευνητικό στόχο του ερευνητικού προγράμματος.
Μέσα από την αποδελτίωση του έργου τους δίνεται μια γλαφυρή εικόνα της Μακεδονίας όπως την είδε κάθε περιηγητής της σε συγκεκριμένο χρόνο και τόπο.
Ήδη από την ιστοσελίδα της http://www.ems.gr η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών παρέδωσε στο ελληνικό και στο διεθνές κοινό τα έργα των Γάλλων περιηγητών Cousinery, Pouqueville και Boissonas. Σε ένα φιλικό περιβάλλον ο χρήστης έχει ευχερή πρόσβαση στις αποδελτιωμένες πληροφορίες οι οποίες έχουν κατηγοριοποιηθεί με βάση τρεις θεματικούς άξονες: τα τοπωνύμια, τα πρόσωπα και τα θέματα. Μέσα από αυτές τις θεματικές ενότητες ξεδιπλώνεται η Ιστορία της Μακεδονίας με τη διαφορετική, κάθε φορά, μαρτυρία κάθε περιηγητή και προσφέρεται η δυνατότητα να διασταυρωθούν όλες οι πληροφορίες και οι εντυπώσεις των περιηγητών. Σταδιακά θα αναρτηθούν οι υπόλοιποι περιηγητές.
Είναι γνωστό [1] από την ιστοριογραφία περί Βλάχων πως μία σειρά από ιστορικά γεγονότα, στα τέλη του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα, στάθηκαν αφορμές και αιτίες για τη μαζική διασπορά βλάχικων πληθυσμών από τις ορεινές μητροπολιτικές περιοχές τους κατά μήκος της Πίνδου και των προεκτάσεών της. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι οι Βλάχοι που, ακολουθώντας τα κύματα των εξόδων, αναζήτησαν ασφάλεια και τρόπους επιβίωσης πέρα από τον ποταμό Αξιό, το μέχρι τότε ανατολικό γεωγραφικό όριό τους, όπου δε συνάντησαν προηγούμενους τοπικούς βλάχικους πληθυσμούς.
Σελίδα 7 από 15
