Ήθη και έθιμα

ΠΑΛΙΟ ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΟ ΕΘΙΜΟ ΣΤΗ ΒΕΡΟΙΑ
Στην Βέροια το καρναβάλι ήταν εντυπωσιακό, όμως στις αρχές της 10ετίας του ‘60 ατόνησε εξαιτίας ενός θανάτου κάποιου πλούσιου Εβραίου πιθανόν από καρναβαλιστές κατά την περίοδο της Αποκριάς. Από τότε έγιναν κάποιες προσπάθειες αναβίωσης του καρναβαλιού από μέρους του Δήμου της Βέροιας, πιστεύουμε με λάθος προσανατολισμό (ξενικά και μοντέρνα πρότυπα) με κάποια επιτυχία αλλά χωρίς διάρκεια
Αυτό που ήταν σημαντικό την περίοδο της Αποκριάς στην Βέροια ήταν το έθιμο των «Καπεταναραίων, Βοσκοπούλων και Μαγκών», το οποίο είχε ανθήσει πολύ στα χρόνια του μεσοπολέμου. Το έθιμο τελούνταν με μπουλούκια ντόπιων Βεροιωτάδων, διπλανών χωριών (π.χ. Κόκοβα σημερινό Πολυδένδρι) και από βλαχόφωνους της πόλης. Τo μπουλούκι των Βλάχων από το Ξηρολίβαδο ήταν το πιο εντυπωσιακό. Από τα άλλα βλαχοχώρια (Σέλι, Κουμαριά) δεν είχαμε ιδιαίτερο μπουλούκι. Εάν ήθελε κάποιος από αυτά τα χωριά να συμμετέχει στο έθιμο πήγαινε με το μπουλούκι των Ξηρολιβαδιωτών. Όταν οι Βεροιώτες δεν έβγαζαν μπουλούκι, τότε έρχονταν και ντύνονταν με το μπουλούκι των Βλάχων. Από τους ντόπιους Βεροιώτες που ντύνονταν Καπεταναραίοι, αναφέρεται ο Κολοκοτρώνης (μαρτυρία του μακαρίτη Τσιαμήτρου Η. Κώστα).

Στις 4 Αυγούστου 2012, στην πλατεία της Τζούρτζιας Ασπροποτάμου, η Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα (Φ.Α.Τ.Α.) παρουσίασε με εξαιρετική επιτυχία την αναβίωση ενός παλιού Τζουρτζιώτικου Γάμου, για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι, κατά το κοινώς λεγόμενον. Η επιλογή του Γάμου και όχι ενός άλλου τοπικού θεσμού ή εθίμου δεν ήταν τυχαία, διότι ο Γάμος αποτελούσε ανέκαθεν τον θεσμό που συντελούσε στην βιολογική ανανέωση του κοινωνικού ιστού, χωρίς την οποία οι κοινωνίες δεν θα είχαν μέλλον και μέσα σε λίγα χρόνια θα αποτελούσαν μόνο παρελθόν.
Από τους αρχαιότατους ακόμη χρόνους η αναγέννηση της φύσης – και στο φυτικό και στο ζωικό στοιχείο της – αντιμετωπίστηκε με δέος από τους ανθρώπους, οι οποίοι την απέδωσαν στην επέμβαση συγκεκριμένων θείκών δυνάμεων. Ενδεικτικά αναφέρουμε τον μύθο της Περσεφόνης που, όντας έξι μήνες πάνω στη Γη και έξι κάτω στον Άδη, ερμήνευε τον μαρασμό και την αναγέννηση της φύσης κατά τη διάρκεια του έτους. Αναφέρουμε επίσης την περίπτωση της ολύμπιας θεάς Ήρας που ήταν προστάτιδα του Γάμου.

Κăρτ6ούν αλ Αρμăν’ ντι Βέργια
Τα Χριστούγεννα (Κăρτ6ούν) είναι μια από τις μεγαλύτερες γιορτές της Χριστιανοσύνης. Η νηστεία αυτής της Σαρακοστής ξεκινάει από τη γιορτή του Αγίου Φιλίππου (14 Νοεμβρίου). Πριν τα Χριστούγεννα οι Βλάχες της Βέροιας καθάριζαν τα σπίτια τους και έφτιαχναν τα γλυκά τους (κουραμπιέδες, ρεβανί, μπακλαβά, κλπ). Σαν Χριστόψωμο έφτιαχναν το γνωστό επτάζυμο ψωμί( φταζμίτκου πăνι), το οποίο ήταν ένα ποιοτικό, αφράτο και μυρωδάτο ψωμί φτιαγμένο με μαγιά από ρεβίθι. Η Βλάχα ασχολούνταν σχεδόν μια ημέρα για να το πετύχει και όταν το έφτιαχνε, δεν ήθελε κανέναν δίπλα της για να μην ‘ματιαστεί’ και δεν φουσκώσει όπως έπρεπε. Η αλήθεια ήτανε ότι η παρασκευή του ήθελε πολύ προσοχή και κατάλληλη θερμοκρασία.

Γκίνι ανταμουσίμου! Καλώς Ανταμώσαμε!
Αγαπητοί φίλοι, Σας καλωσορίζω στην εναρκτήρια εκδήλωση του 29ου Ανταμώματος της ΠΟΠΣΒ αφιερωμένη στο βλάχικο γάμο.Ο γάμος δεν είναι μια απλή τελετουργική εκδήλωση του κοινωνικού βίου. Αναπαριστά, μέσα από το τελετουργικό του, τα τραγούδια του και τους χορούς του με τους ξεχωριστούς συμβολισμούς τους, την αντίληψη για την κοινωνία και τις ανθρώπινες σχέσεις, για τον ίδιο τον  κόσμο.Το σημαντικότερο δε που προκύπτει απ’ το γάμο είναι η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ. Η βλάχικη οικογένεια ξεπερνά τα δύο αρχικώς συμβαλλόμενα μέλη της, τον άνδρα και τη γυναίκα, και σημαίνει ταυτόχρονα πολύπλευροι δεσμοί. Αυτό παραμένει ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της βλάχικης οικογένειας μέχρι και σήμερα.