Η ρουμανική εφημερίς «La Roumanie» όργανον επίσημον του συντηρητικού υπουργείου, εν τω φύλλω αυτής της 9 Δεκεμβρίου (1906) δημοσιεύει τάδε.
«Πεντακόσια τέκνα Ρουμούνων και άνω των τετρακοσίων πεντήκοντα τέκνα Αλβανών και Τούρκων, ενεγράφησαν άχρι τούδε είς τας εν Μακεδονία ρουμουνικάς σχολάς. Πεντήκοντα μαθηταί, εξ ων τεσσαράκοντα πέντε Ρουμούνοι, σπουδάζουσι τανύν εις την εν Θεσσαλονίκη εμπορικήν σχολήν.
» Οι αριθμοί ούτοι αποδεικνύουσιν ευγλώττως τας επιτελεσθείσας υπο των εν Μακεδονία ρουμουνικών σχολών προόδους»
Είμεθα κατά πάντα σύμφωνοι μετά της «Roumanie». Οι αριθμοί ούτοι, πράγματι, αποδεικνύουσιν ευγλώττως τας προόδους των εν Μακεδονία ρουμουνικών σχολών. Ότι δηλαδή, εν διαστήματι τεσσεράκοντα τεσσάρων ετών, απο της εμφανίσεως του Έλληνος διδασκάλου Α. Μαργαρίτου εν Μακεδονία ως αποστόλου του ρουμουνισμού κατα το 1862 παρά τας πολυειδείς προσπαθείας τας ανενδότως καταβληθείσας και πυρετωδώς επιταθείσας κατά τα τελευταία έτη, παρά τoν άφθονον διασκορπισμόν του χρυσού προς διαφθοράν και εξώνησιν των συνειδήσεων παρά τας υποσχέσεις, τας απειλάς, τας ραδιουργίας, τας καταγγελίας, και τας απηνείς καταδιώξεις, παρά τους απεγνωσμένους αγώνας λεγεώνος όλης Ρουμούνων διδασκάλων, επιθεωρητών, πρακτόρων, υποβοηθουμένων και υπό του καθολικού κλήρου, παρά την αφειδώς παρεχομένην εξωτερικήν πολιτικήν αντίληψιν, αι επιτελεσθείσαι υπό της ρουμουνικής προπαγάνδας πρόοδοι εισίν όλως μηδαμιναί και ανάξιοι λόγου·
Ιστορίες - γεγονότα
ΔΙΜΑΡΤΥΡΙΑΙ ΚΟΥΤΣΟΒΛΑΧΩΝ
Διαμαρτυρία της Κοινότητος Σαμαρίνης της επαρχίας Γρεβενών
Παναγιώτατε Δέσποτα,
Οι βαθυσεβάστως υποσημειούμενοι κάτοικοι της κωμοπόλεως Σαμαρίνης, κατά τον χειμώνα μακράν της κωμοπόλεως πατρίδος ημών διεσκορπισμένοι όντες, μετα πλείστης αθυμίας και θλίψεως επληροφορούμεθα περί των πιέσεων, ας χάριν ημών υφίστατο, ως και περί του δεινού αγώνος, ον διεξήγεν η πανσεβάστος ημών Μήτηρ Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία, προς απόκρουσιν και καταπολέμησιν των παντοίων του εθνισμού ημών εχθρών. Τώρα μόλις συγκεντρωθέντες εν τη πατρίδι ημών, πρώτιστον αισθανόμεθα καθήκον να εκφράσωμεν την βαθυτάτην ημών ευγνωμοσύνην, τη τε Υ. Θειοτάτη Παναγιότητι και τη περι Αυτήν ιερά Συνόδω δια την υπέρ ημών προστασίαν και να διακηρύξωμεν και πάλιν, δι' όλων των δυνάμεων της ψυχής ημών, ότι πιστότατοι διατελούντες υπήκοοι της Α. Α. Μεγαλειότητος του ευεργετικωτάτου ημών ανακτός Σουλτάν Αβδούλ Χαμίτ Χαν, εσμέν, είμεθα και θα είμεθα τέκνα αφωσιωμένα της φιλοστόργου ημών Μητρός Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας και του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αδιασπάστως ηνωμένοι μετά των λοιπών αδελφών ημών Ελλήνων, μεθ' ών κοινήν έχομεν την καταγωγήν, τα ήθη, τα έθιμα, τας παραδόσεις και την δράσιν, ότι ουδέν μας συνδέει πρός τους παρά τον Δούναβιν ραδιούργους, οίτινες, επωφελούμενοι γλωσσικού ιδιώματος, κρίμασιν οις οίδε Κύριος παραμέιναντος εν ημίν, καίτοι όλως διαφόρου της γλώσσης των Μολδοβλάχων, απεπειράθησαν, μάτην εργαζόμενοι και δαπανώντες επι μακράν σειράν ετών δια να αποκτήσωσι προσηλύτους, να ενσπείρωσι την διχόνοιαν, τας έριδας και τα μίση μεταξύ αδελφών.
ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΔΙΑΦΟΡΑ
Μᾶς γράφουσιν ἐξ Ἰωαννίνων ὅτι κατὰ τᾶς τελευταίας ταύτας ἡμέρας ἐπῆλθε δριμὺς ὁ χειμὼν μετὰ πολλῶν χιόνων. Ἡ θερμοκρασία ἐν τῇ πόλει κατῆλθε 3 βαθμοὺς ὑπὸ τὸ 0. Ὁμοίως δὲ καὶ εἰς πλέιστα ἄλλα τῆς Ἠπείρου μέρη, συνεχεῖς δὲ βροχαὶ πλημμυρίζουν τᾶς πεδιάδας καὶ τὰ βουνὰ ἐκαλύφθησαν ἀπὸ παχυτάτων στρωμάτων χιόνων.
- Εἰς Σαλαχώραν πρὸς ἐπιθεώρησιν τῶν διαβατηρίων εἶνε διωρισμένος νέος τὶς ἐξ Ἀβδέλας Παῦλος καλούμενος, ρωμουνόφρων, συστημένος εἰς τὴν Ὀθωμ. κυβέρνησιν ὑπό του Μαργαρίτου ὅστις εἰς πάντας τους διὰ τὴν Ἑλλάδα ταξειδεύοντας παρεμβάλλει πολλὰ ἐμπόδια καὶ ἐνίοτε τοὺς ἀναγκάζει νὰ χάσωσι τὸ ἀτμόπλοιον. Ἀφοῦ λάβη πρὸς ἐπιθεώρησιν τὸ διαβατήριον δὲν ἐννοεῖ νὰ τὸ ἐπιστρέψη ἐὰν δὲν φιλοδωρηθῆ. Μάτην οἱ ταξειδιῶται ζητούσι παρ' αὐτοῦ τὸ διαβατήριον. Ὁ Παῦλος ἀποκρίνεται ἀγερώχως «τὸ διαβατήριον θὰ τὸ λάβης ὅταν ἐγὼ θελήσω».
- «Μὰ κύριε Παῦλε, τὸ ἀτμόπλοιον ἀναχωρεῖ».
- «Δὲν πειράζει φεύγεις μὲ τὸ ἄλλο». Ἡ σκηνὴ αὐτὴ λαμβάνει συχνὰ χώραν ἐν Σαλαχώρᾳ, ἐν τῷ ἀπομακρυσμένῳ ἐκείνω τόπω οἱ δὲ ταξειδιῶται ἁπαλλάσονται τῶν βασάνων μόνον ἐὰν προνοήσωσι νὰ θέσωσιν ὑπὸ τὴν χείρα τοῦ Παύλου ὀλίγα ἀργυρὰ νομίσματα. Τὸν ἄθλιον τοῦτον ὑπάλληλον καταγγέλομεν εἰς τὴν ὀθώμ. κυβέρνησιν ἤτις δὲν ἀμφιβάλλομεν ὅτι θὰ ἀπομακρύνη αὐτὸν τῆς θέσεως ἐκείνης καὶ θὰ ἀπαλλάξη οὕτω τοὺς ταξειδιώτας διηνεκοῦς βασάνου.
Φωνή της Ηπείρου, 4 Δεκεμβρίου 1892, Έτος Α', Αριθμ. 12
ΕΚ ΖΑΓΟΡΙΟΥ
9 Νοεμβρίου 1892
(Ἰδιαιτέρα ἀνταπόκρισις τῆς Φωνῆς τῆς Ἠπείρου)
Οἱ Ρωμοῦνοι - Ἁρπαγὴ παίδων - Συκοφαντίαι γονέων - Ὑποχώρησης ἑλληνικοῦ στοιχείου - Οἱ διδάσκαλοι Λεσνίτσης καὶ Βωβούσης.
Οἱ Ρωμοῦνοι, οἵτινες ἕως τώρα περιωρίζοντο μόνον εἰς ἁρπαγὰς ναῶν καὶ σχολείων, ἤδη ἀνέπτυξαν εἶδος τί μανίας πρὸς ἁρπαγὴν παίδων. Μετ' ἐκτάκτου ἐνδιαφέροντος παρατηροῦνται παρακολουθοῦντες τᾶς προόδους τῶν εἰς τὰ ἑλληνικὰ σχολεῖα φοιτώντων βλαχοπαίδων καὶ μεταχειρίζονται καὶ παρ' αὐτοὶς καὶ παρὰ τοὶς γονεύσιν αὐτῶν πᾶν κολακευτικὸν καὶ δελεαστικὸν μέσον, ἰδίως χρήματα, πρὸς προσηλυτισμὸν αὐτῶν. Ἰδίως μεγάλην ἐνδεικνύουσιν ἐπιθυμίαν ἴνα προσελκύσωσιν εἰς τὰ δύκτια τῶν τοὺς ἐκ τοῦ γυμνασίου Ἰωαννίνων ἀποφοιτώντας, εἰς τοὺς ὁποίους ὑπόσχονται ἐπὶ ἁδρὰ μισθοδοσία διδασκαλικᾶς καὶ δημοσῖας θέσεις, εἴτε δωρεὰν σπουδᾶς εἰς Βλαχὶαν καὶ Εὐρώπην. Ἐννοεῖται ὅμως ὅτι ὡς ἐπὶ τὸ πλέιστον ἐνταύθα ἀποτυγχάνουν οἱ δύσμοιροι! Ἀλλὰ τότε, ἀντὶ νὰ ὑποχωρήσουν, ἀλλάζουσι τὴν ἀλωπεκῆν καὶ μὲ μορφὴν τίγρεως προσέρχονται εἰς τᾶς κυβερνητικᾶς ἀρχὰς καὶ συκοφαντοῦν κατὰ διαφόρους τρόπους τοὺς γονεῖς τῶν παίδων.