Δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο παροικιακός Ελληνισμός αποτελεί πάγια εστία ενδιαφέροντος τόσο στην ελληνική όσο και στη ευρωπαϊκή σύγχρονη και νεότερη ιστοριογραφία.

1. Η Λατινική στην Βαλκανική (Latinum Balcanicum)
Θα προσπαθήσουμε επιγραμματικά, με απλά και λίγα λόγια, να δούμε την εξέλιξη της λαϊκής Λατινικής πρώτα στην Δύση και μετά στη Βαλκανική.

Α) Ἡ ζωή, καὶ τὸ μαρτύριο τοῦ Νεομάρτυρος Νικολάου.
Ὁ Νεομάρτυς Νικόλαος Μπασδάνης ἢ Βλαχονικόλας^[1] ἢ Ἑξηντατρίχης^[2], ὅπως ἀλλιῶς ὀνομάζεται, γεννήθηκε στὸ Μέτσοβο^[3] τῆς Ἠπείρου ἀπὸ φτωχούς, ἀλλὰ πολὺ πιστοὺς γονεῖς.

Κατά τον 19ο αι. το μεγαλύτερο μέρος των οικισμών της βόρειας Πίνδου στήριξαν την οικονομία τους στην κτηνοτροφία. Η σημαντική ανάπτυξη αυτής της δραστηριότητας, σε συνδυασμό με τις γεωμορφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες, ανάγκαζε τις ποιμενικές οικογένειες και τα κοπάδια τους σε εποχικές (εξαμηνιαίες) μετακινήσεις, με σκοπό την εξασφάλιση κατάλληλων βοσκοτόπων και την προστασία τους από τις κλιματικές συνθήκες των εποχών.