Mε αφορμή τη δημοσίευση του άρθρου του κυρίου Thede Kahl με τίτλο «Aromanians in Greece: Minority or Vlach-speaking Greeks?», επιτρέψτε μας να σας εκφράσουμε τις σκέψεις μας και τις ανησυχίες μας σχετικά με τα γραφόμενά του, αλλά και για τη δράση του γενικότερα. Ως εκλεγμένο προεδρείο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων, η οποία αριθμεί 94 συλλόγους-μέλη από όλη την Ελλάδα, είναι δικαίωμα και υποχρέωσή μας να υπερασπιζόμαστε την ιστορική πορεία των Βλάχων, απέναντι σε οποιονδήποτε θεωρούμε πως προσπαθεί να διαστρεβλώσει την πραγματικότητα.
Ο κύριος Kahl είναι γνωστός στα μέλη των συλλόγων τουλάχιστον από δεκαετίας. Πρωτοεμφανίστηκε στους βλάχικους οικισμούς της πατρίδας μας, ως ένας νεαρός ερευνητής αγαθών προθέσεων, κινούμενος από καθαρά επιστημονικό ενδιαφέρον.
Πότε ακριβώς ιδρύθηκε το χωριό Δίστρατο (πρώην Μπριάζα ή Βριάζα) αγνοούμε. Πρέπει όμως να ήταν εδώ παλιός οικισμός, διότι στη Ρωμαϊκή εποχή υπήρχε παραποτάμιος δρόμος που ερχόταν κατ ευθείαν από την Κόνιτσα μέσα από τα στενά του Στομίου και του Αώου και πήγαινε προς την Σμίξη και τα Γρεβενά. Η παράδοση λέει πως υπήρχαν και μεταλλεία χρυσού στη γειτονική περιοχή Περιβολιού που εκμεταλλευόταν οι Ρωμαίοι.
Στον Κάτω Μαχαλά του Διστράτου βρέθηκαν τάφοι βυζαντινής καθώς και ρωμαϊκής ή αρχαίας εποχής στους οποίους ήταν θαμμένοι πολεμιστές με τα όπλα τους τα οποία φυσικά έπεσαν σε χέρια αρχαιοκάπηλων και εξαφανίστηκαν. Συγκεκριμένα δε στα θεμέλια του σπιτιού του Αλέξη Θώμου στο μεσαίο μαχαλά, βρέθηκαν περί το 1930 : δόρατα, αγγεία κλπ. που είχαν βέβαια την ίδια τύχη.
Είναι γνωστό πως ο εθνονυμικός όρος «Βλάχος» και κατ’ επέκταση το παράγωγο τοπωνύμιο «Βλαχία», όπως κι ο επιθετικός προσδιορισμός «βλάχος», είναι όροι πολύ γενικοί.
Κάθε Ελληνική φορεσιά είναι ένα σύνολο ενδυμάτων που χαρακτηρίζει μία ομάδα ανθρώπων που ζουν μέσα στον ελληνικό χώρο. Μέσα στην αυστηρή κοινωνία του χωριού και της μικρής πόλης ,η σιγουριά και η άνεση επιτυγχάνονται με την ομοιομορφία που προσφέρει μία “ στολή». « Η στολή» αυτή στηρίζεται στην παράδοση που έχει διαμορφωθεί στην κοινωνία αυτή, με το πέρασμα του χρόνου.
Πανέμορφες φορεσιές, γυναικείες η ανδρικές, γεμάτες πολύχρωμα πλουμίσματα και παραδοσιακά κοσμήματα ,όλα φτιαγμένα στο χέρι από λαϊκούς τεχνίτες, παραπέμπουν σε άλλες εποχές της Ελληνικής κοινωνίας. Κάθε μία από τις παραδοσιακές Βλάχικες φορεσιές, έχει τη δική της ιστορία να διηγηθεί, που συμπλέει βέβαια με τις τοπικές παραδόσεις αλλά και ποικίλα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα.