Η 21η  Ιουνίου του 1913 αποτέλεσε ορόσημο για τη Μακεδονία  αφού μετά την ομώνυμη νικηφόρα σφοδρή μάχη του ελληνικού στρατού κατά των Βουλγάρων στον Β’ Βαλκανικό Πόλεμο, απελευθερώνεται όχι μόνο η πόλη του Κιλκίς αλλά ταυτόχρονα δέχονται  σημαντικότατο πλήγμα οι βουλγαρικές διεκδικήσεις επί της ελληνικής Μακεδονίας.

Ένα περίπου μήνα αργότερα, στις 28 Ιουλίου του 1913, στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας μια άλλη μάχη δίνονταν, διπλωματική αυτή τη φορά, η οποία θα καθόριζε και τη τύχη της Μακεδονίας  που γεωγραφικά θα φθάσει έως και το Νέστο ποταμό. Πρωταγωνιστές αυτής  της μάχης εκτός των Βουλγάρων, Σέρβων και Ρουμάνων,(οι οποίοι φιλοξενούσαν και τη συνδιάσκεψη) στο μεν προσκήνιο, ο τότε πρωθυπουργός και αρχηγός της ελληνικής διπλωματικής αποστολής Ελευθέριος Βενιζέλος, στο δε παρασκήνιο ένας ελληνόβλαχος από το ηρωικό Κρούσοβο [1], ιστορικό προπύργιο του βλαχόφωνου ελληνισμού  στη Πελαγονία της σημερινής Π.Γ.Δ.Μ.

Τα έθιμά του τοκετού και της γέννας  που θα περιγράψουμε αφορούν  τους βλαχόφωνους Έλληνες  με  μόνιμη εγκατάσταση.
Η έγκυος γυναίκα (γκριάου μπλιάρι) φροντίζονταν  καλά από κάθε άποψη, ιδιαίτερα από άποψη καθαριότητας. Δεν τη έβαζαν και ούτε την άφηναν να κάνει βαριές δουλειές. Όταν φαίνονταν καθαρά η εγκυμοσύνη, την επισκέπτονταν συγγένισσες και γυναίκες της γειτονιάς, οι οποίες ήταν  πάντα προσεκτικές και στις συζητήσεις(απέφευγαν να μιλάνε για κακές γέννες και για αποβολές).
Οι Βλάχοι ποτέ δεν ρωτούσαν να μάθουν την ημερομηνία που αναμένονταν η γέννηση. Κρατιόνταν μάλιστα με απόλυτη μυστικότητα η ημερομηνία γέννησης, από φόβο μην υποφέρει η έγκυος στη γέννα.

Είναι γνωστό πως η παλαιότερη σαφής αναφορά για την παρουσία βλάχικων πληθυσμών στον ελληνικό χώρο και γενικότερα στη νότια Βαλκανική, πολύ κάτω από το Δούναβη, χρονολογείται στα 976. Εκείνη τη χρονιά, κάπου ανάμεσα στην Καστοριά και τις Πρέσπες, σε κάποια τοποθεσία με το όνομα Καλάς Δρύς, κάποιοι βλάχοι οδίτες, δηλαδή κάποιοι μεταφορείς, σκότωσαν το Δαβίδ, έναν από τους αδελφούς του τότε Βούλγαρου τσάρου Σαμουήλ. Όποιοι κι αν ήταν αυτοί οι Βλάχοι θα πρέπει να αποτελούσαν μέρος ενός ευρύτερου πληθυσμού, που μερικές δεκαετίες αργότερα, στα 1020, εντάχθηκε στην επισκοπή Βρεανύτης ήτοι Βλάχων Επισκοπή, όταν ο αυτοκράτορας Βασίλειος Βουλγαροκτόνος φέρεται να αναδιοργάνωσε την αρχιεπισκοπή της Αχρίδας. Η επισκοπή των Βλάχων μοιάζει να θεσμοθετήθηκε οριστικά στα χρόνια των Κομνηνών, στα μέσα του 11ου αιώνα. Ο αείμνηστος ερευνητής Σωκράτης Λιάκος έχει επισημάνει μία πιθανή συγγενική σχέση ανάμεσα στους πρώτους οικιστές του οικισμού της Νικολίτσας στις βόρειες πλαγιές του Γράμμου, σήμερα λίγο πίσω από τη συνοριακή γραμμή, και την άρχουσα βυζαντινή οικογένεια Νικολίτσα. Η οικογένεια αυτή παρουσιάζεται να είχε βλάχικη καταγωγή ή τουλάχιστον ισχυρές διασυνδέσεις με τους βλάχικους πληθυσμούς της σημερινής κεντρικής Ελλάδας. Τα μέλη της αναφέρονται ως πρωταγωνιστές σοβαρών δρώμενων και διαπλοκών στην περιοχή της Θεσσαλίας, ήδη από τα τέλη του 10ου αιώνα, υπηρετώντας άλλοτε τους Βυζαντινούς κι άλλοτε τους Βούλγαρους.

    Διάβασα το βιβλίο του Weigand (διαπρεπής Γερμανός ρωμανιστής, βαλκανολόγος, σλαβολόγος, λεξικογράφος, διαλεκτολόγος και εθνολόγος), με τίτλο «Οι Αρωμούνοι(Βλάχοι) ,Τόμος Α, ο χώρος και οι άνθρωποι» σε μετάφραση του γεωγράφου καθηγητή  Thede Kahl .To βιβλίο προλογίζουν το Δ.Σ. του Φιλολογικού ,Ιστορικού, Λογοτεχνικού Συνδέσμου Τρικάλων, ο μεταφραστής και ο έγκριτος  ρωμανιστής βαλκανολόγος Δρ Αχιλλέας Λαζάρου.Μεταφράστηκε στα ελληνικά το 2001 (ενώ είχε γραφτεί το 1895).

    Η συνεχιζόμενη και κλιμακούμενη τελευταία ποικιλότροπη προπαγανδιστική εκστρατεία, η οποία εκπορεύεται  από το εξωτερικό και έχει ως στόχο τους Βλάχους της Ελλάδας χρησιμοποιεί ,όπως παλιά (ρουμάνικη προπαγάνδα), και το βιβλίο  αυτό ως πηγή για την επίτευξη των στόχων της(άποψη του Φ.Ι.Λ.Ο.Σ.). Έτσι καλώς έκανε ο Φ.Ι.Λ.Ο.Σ να εκδώσει το βιβλίο στα ελληνικά  για να ενημερωθεί και το ελληνικό κοινό, να  μελετήσει  και να σχηματίσει  προσωπική άποψη.