Διασπορά των Βλάχων

Οι Βλαχοι στη Ναουσα του 1821: Στοιχεία και ενδείξεις διαχρονικής παρουσίας

Κατηγορία: Διασπορά των Βλάχων    Δημοσιεύτηκε: Δευτέρα, 21 Μαΐου 2012 19:57    Εμφανίσεις: 6464

Οι διάφορες μελέτες αναγνωρίζουν το ιστορικό γεγονός πως τα σημερινά βλαχοχώρια και οι εγκαταστάσεις των Βλάχων στην περιοχή του Βερμίου, της Βέροιας και της Νάουσας είναι αποτέλεσμα πληθυσμιακών μετακινήσεων και πως αυτά εδραιώθηκαν και αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, με εναρκτήριο ορόσημο την καταστροφή της Νάουσας στα 1822. Έτσι, γεννάται το ερώτημα για την παρουσία Βλάχων στην περιοχή σε παλαιότερους χρόνους [1]. Ταξιδεύοντας στο παρελθόν, γνωρίζουμε πως δύο αιώνες πριν, κατά τη διάρκεια του 17ου αιώνα, είχε, ήδη, διαμορφωθεί και αναπτυχθεί, στις πλαγιές του Βερμίου, το οικιστικό δίκτυο μίας ομάδας χριστιανικών χωριών που βρίσκονταν σε άμεση σχέση με τη μικρή, αλλά δυναμική και, μάλλον, προνομιούχα, τότε, πολιτεία της Νάουσας, όπως και με το διοικητικό κέντρο της Βέροιας.

Περισσότερα...

Ιστορία της Αλμωπίας

Κατηγορία: Διασπορά των Βλάχων    Δημοσιεύτηκε: Παρασκευή, 20 Απριλίου 2012 23:54    Εμφανίσεις: 8070

Προϊστορία - Αρχαιότητα
Πριν από αρκετές χιλιάδες χρόνια το λεκανοπέδιο της Αλμωπίας κατακαλύπτονταν από νερά σε ύψος 450-500 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας. Σε απροσδιόριστο χρόνο τα νερά βρήκαν διέξοδο από τα στενά του Καράντερε και σχηματίζοντας τον Άνω Λουδία αποκάλυψαν σιγά-σιγά το λεκανοπέδιο, στο οποίο άρχισε να εμφανίζεται ανθρώπινη δραστηριότητα πριν από 7.000 περίπου χρόνια.
Όπως ήταν φυσικό, η ανθρώπινη δραστηριότητα προηγήθηκε στην Άνω Αλμωπία και στα υψώματα και βαθμιαία επεκτάθηκε στον κάμπο, όσο υποχωρούσαν τα νερά και απελευθερωνόταν γη. Ήδη από τα χρόνια της Νεολιθικής εποχής η πεδιάδα διαμορφώθηκε σχετικά, αφού διαπιστώνονται οικισμοί στις παρυφές της και σε χαμηλούς λόφους.
To φυσικό περιβάλλον της προϊστορικής Αλμωπίας, που ασφαλώς ήταν ριζικά διαφορετικό από το σημερινό,
με την εναλλαγή ελών, λιβαδιών, μικρών λιμνών, λόφων και ποταμών πρέπει να ήταν ιδιαίτερα ελκυστικό για τους προϊστορικούς ανθρώπους, ειδικά για εκείνους της Νεολιθικής περιόδου, γιατί τους πρόσφερε πλούσιες δυνατότητες για καλλιέργεια δημητριακών και οσπρίων, εκτροφή ζώων, ψάρεμα στα ποτάμια και τους υδροβιότοπους και κυνήγι στα ψηλά και δασοσκεπή βουνά της άγριων ζώων που πολλά σήμερα δεν υπάρχουν πια

Περισσότερα...

Οι Βλάχοι και οι Σέρρες (18ος -19ος αι.)

Κατηγορία: Διασπορά των Βλάχων    Δημοσιεύτηκε: Σάββατο, 04 Φεβρουαρίου 2012 10:59    Εμφανίσεις: 4325

Είναι γενική παραδοχή της ιστορικής επιστήμης, ότι, με τον γερμανικής προέλευσης ετεροπροσδιοριστικό γενικό εθνογραφικό όρο Βλάχοι, προσδιορίζονται αρχικά οι ρωμαϊκοί πληθυσμοί των ραιτονορικών και καρινθιανών Άλπεων. Εκεί πρωτοεμφανίζεται σε γραπτές πηγές ο όρος ολοένα και πιο τακτικά από τα τέλη του 7ου αι. ως περιγραφικός των λατινόφωνων ρωμαϊκών πληθυσμών διακρίνοντάς τους από τους σύνοικούς τους Βαυαρούς και Σλάβους. Στην ρωμαϊκή Ανατολή, το Βυζάντιο, ο όρος διαδίδεται με τη σλαβική εγκατάσταση κι αφομοίωση στις ελλαδικές επαρχίες της διοίκησης του Ιλλυρικού. Στην ελληνική της μορφή η ονομασία πρωτοεμφανίζεται στο βυζαντινό θέμα Ιταλίας μόλις στα τέλη του 9ου αιώνα. Συγκεκριμένα παραδίδεται σε στρατιωτικούς καταλόγους κι αναφέρεται σε ιππείς στρατιώτες προερχόμενους από το θέμα Ελλάδος (Θεσσαλία/Στερεά) κι υπηρετούντες εκεί τη στρατεία τους. Στις ιστοριογραφικές βυζαντινές πηγές ο όρος εμφανίζεται μόλις τον 11ο αιώνα. Οι λατινόφωνοι Ρωμαίοι στο Ανατολικό Ρωμαϊκό κράτος, το οποίο αυτοπροσδιορίζεται ως Ρωμανία, προσδιορίζονται μέχρι τότε με περιγραφικούς όρους, όπως «Ρωμαίοι της πατρώας φωνής» και με τον όρο «Ρωμάνοι» έως τον 10ο αιώνα. Έκτοτε εκλείπουν τόσο η πρώτη περιγραφική όσο κι η δεύτερη ονομασία των λατινόφωνων Ρωμαίων από τις πηγές οι οποίες χρησιμοποιούν τον όρο Βλάχοι με διττό περιεχόμενο.

Περισσότερα...

Η συμβολή των Βλάχων στον Ελληνικό Αστισμό: το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης, 1821-1912 - Αστέριος Κουκούδης

Κατηγορία: Διασπορά των Βλάχων    Δημοσιεύτηκε: Τρίτη, 27 Δεκεμβρίου 2011 20:58    Εμφανίσεις: 7165

Είναι αλήθεια πως, μέχρι και σήμερα, κυριαρχούν κάποιες ισχυρά στερεότυπες αντιλήψεις περί Βλάχων. Δυστυχώς, είναι πολλοί αυτοί που αγνοούν τις πολλαπλές οικονομικές δραστηριότητες και το εύρος της κοινωνικής διαστρωμάτωσής τους και που εξακολουθούν να έχουν την εντύπωση πως οι Βλάχοι δεν ήταν τίποτε άλλο παρά κάποιοι απολίτιστοι νομαδοκτηνοτρόφοι κι ακόμη χειρότερα μια περιθωριακή ομάδα αμφίβολης εθνικής ταυτότητας και δράσης. Με τη σημερινή ευκαιρία, που μας προσφέρει η Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Βλάχων, κι έχοντας ως παράδειγμα τη διασύνδεσή τους με τη Θεσσαλονίκη θα καταδειχθεί το άτοπο και άδικο αυτών των αρνητικών συνειρμών. Ο τόσο χαρακτηριστικός ρόλος των Βλάχων ως συνδημιουργοί της αστικής ελληνορθόδοξης κοινότητας της πόλης, από τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης και μέχρι την απελευθέρωση, έρχεται να αποκαταστήσει, έστω, μερικώς την εικόνα τους και να παρουσιάσει παραγνωρισμένες διαστάσεις της ιστορικής τους ταυτότητας.          

Περισσότερα...

Οι Βλάχοι της Θεσσαλονίκης τον 20ό και 21ο αιώνα - Νικόλαος Μέρτζος

Κατηγορία: Διασπορά των Βλάχων    Δημοσιεύτηκε: Δευτέρα, 21 Μαρτίου 2011 21:32    Εμφανίσεις: 6987

 Οι Βλάχοι, δηλαδή οι λατινοφωνήσαντες γηγενείς ελληνικοί πληθυσμοί, πολεμιστές και αξιωματούχοι της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, απετέλεσαν ανέκαθεν ουσιώδη πυρήνα της χριστιανικής Θεσσαλονίκης. Το γεγονός τεκμηριώνει η Ιστορία της. Συνοψίζεται αδρομερώς ως εξής:

1ον Πριν ο Κάσσανδρος την συνενώσει με τα γύρω της πολίσματα και της δώσει το όνομα της συζύγου του και αδελφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Θεσσαλονίκη, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ονομαζόταν Αλία. Δηλαδή θαλασσινή και αλμυρή. Το πρωτογενές τούτο όνομά της διασώζουμε στη λατινική λαλιά μας μόνον εμείς οι Βλάχοι: την ονομάζουμε Saruna , δηλαδή αλμυρή από τη λέξη sare που σημαίνει αλάτι. Saruna την βρήκαν στα χείλη μας πολύ μεταγενέστερα οι Σλάβοι και την ονομάζουν Σόλουν.

2ον Μετά την Τετάρτη Σταυροφορία, που δήωσε την Κωνσταντινούπολη και κατέλυσε την πατρώα μας Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία το 1204, οι Βλάχοι πολιόρκησαν και επεχείρησαν να απελευθερώσουν τη Θεσσαλονίκη από τους Σταυροφόρους το 1207 με επί κεφαλής τον Βλάχο Αυτοκράτορα Ρωμαίων και Βουλγάρων Ιωάννη, τον περίφημο Καλογιάννη ή Σκυλογιάννη, ο οποίος δολοφονήθηκε έξω από τα τείχη της. 

Περισσότερα...

Βλάχικες αστικές εγκαταστάσεις στη Δυτική Μακεδονία τέλη 19ου - αρχές 20ού αιώνα

Κατηγορία: Διασπορά των Βλάχων    Δημοσιεύτηκε: Παρασκευή, 04 Φεβρουαρίου 2011 15:56    Εμφανίσεις: 4341

Τα βλαχοχώρια της σημερινής Δυτικής Μακεδονίας αναπτύχθηκαν στα ορεινά και τις διαβάσεις της περιοχής ως δορυφόροι ενός οικιστικού συστήματος με αναμφισβήτητο μητροπολιτικό κέντρο την περιοχή στη ραχοκοκαλιά της Πίνδου. Το Πισοδέρι, το Νυμφαίο (Νέβεσκα) και η Κλεισούρα, αλλά και η Βλάστη (Μπλάτσι), τα Νάματα (Πιπιλίστα) και το Σισάνι, παρά την αμφιλεγόμενη συμμετοχή Βλάχων στην εδραίωσή τους, σχημάτιζαν το βασικό δίκτυο. Υπήρξαν οικισμοί που δέχθηκαν κύματα Βλάχων προσφύγων από τις περιοχές της Μοσχόπολης και του Γράμμου, στα τέλη του 18ου αιώνα, και με τη σειρά τους προώθησαν νέες κινήσεις μετοικεσίας. Κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, ανέπτυξαν μια κοινωνική και οικονομική ταυτότητα που βασίστηκε κατά πολύ στις μεταφορές, τη βιοτεχνία, το εμπόριο και την περιοδική μετανάστευση σε αναζήτηση επαγγελματικών ευκαιριών. Αρχικά, οι κάτοικοί τους στράφηκαν σε αρκετά μακρινές περιοχές, στο βορρά των Βαλκανίων και μέχρι την Κωνσταντινούπολη. Αυτή η πληθυσμιακή κινητικότητα έδωσε ευκαιρίες για το σταδιακό σχηματισμό οικογενειακών δικτύων οικονομικής δράσης και επαγγελματικής αλληλοϋποστήριξης. Τόσο οι βίαιες μαζικές μετακινήσεις, όσο και ακόλουθες, ομαδικές, μεταναστευτικές κινήσεις είχαν ως αποτέλεσμα την εδραίωση και την ανάπτυξη στη γύρω περιοχή μίας σειράς νέων βλάχικων εγκαταστάσεων στα τοπικά διοικητικά, οικονομικά και αστικά κέντρα, ανάμεσα σε δημογραφικά πλειοψηφούντες, αλλόγλωσσους πληθυσμούς.

Περισσότερα...