Σεβασμιώτατε, Κύριε Δήμαρχε, Κύριε πρόεδρε των Γραμμουστιάνων, Κύριε πρόεδρε της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών Φίλες και φίλοι, Προσκυνητές ευλαβικοί της «Παναγιάς της Γραμμουστιανής»,
Συρρεύσαμε σήμερα όλοι μας εδώ να προσκυνήσουμε τη Χάρη της, την Παναγιά την Οδηγήτρια, προστάτιδα των Γραμμουστιάνων Βλάχων, Τροφό και Μητέρα του Γένους των Χριστιανών.
Η συμβολική σημασία της εικόνας της «Παναγιάς της Γραμμουστιανής» ξεπερνά τη θρησκευτική της διάσταση. Για τους Γραμμουστιάνους Βλάχους είναι το σύμβολο της εξιδανικευμένης, απωλεσθείσας ορεινής τοπικότητας τους. Η εικόνα της Παναγιάς της Γραμουστιανής στο Άργος Ορεστικό διαμεσολαβεί για τους Γραμμουστιάνους όχι μόνο στον Υιό της. Είναι ταυτόχρονα ο διαμεσολαβητής κι η κιβωτός της ιστορικής μνήμης μιας χαμένης πατρίδας.

Πολύ πρόσφατα κυκλοφόρησε η 2η έκδοση του βιβλίου του κ. Δημήτρη Κωνσταντινίδη με τον τίτλο: «Επιχείρηση "ΠΑΝΘΗΡΑΣ" - Οι Γερμανοί εισβάλλουν και πυρπολούν την Πίνδο».

Η εικόνα της Παναγιάς της "Οδηγήτριας" ζωγραφισμένη στην Βενετία πριν 400 χρόνια βρίσκεται σήμερα στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής του Αργους Ορεστικού.
Κάθε χρόνο οι Γραμμουστιάνοι την ανεβάζανε πάνω σε ειδικό άλογο ντυμένη με κόκκινο βελούδο με χρυσά σιρίτια την τοποθετούσαν στην εκκλησιά της Παναγιάς για όλο το καλοκαίρι και μετά με τον ίδιο τρόπο την κατέβαζαν όταν έφευγαν για τα χειμαδιά. Στη Βενετία είναι επίσης τυπωμένο και το Ιερό Ευαγγέλιο της Παναγιάς της Γράμμουστας. Μπορούμε να διαβάσουμε «Εν Ενετίησιν 1748». Το ευαγγέλιο δείγμα υψηλής βενετσιάνικης αισθητικής, είναι θαυμάσια εικονογραφημένο και φέρει παραστάσεις από τη ζωή του Χριστού και από τους Ευαγγελιστές.

Από το βιβλίο του Δημήτρη Στεργίου «4.500 μυκηναϊκές, ομηρικές, βυζαντινές και νεοελληνικές λέξεις στο βλάχικο λόγο» (Εκδόσεις Παπαδήμα, τηλ. 210 3627318) δημοσιεύουμε τις κυριότερες μυκηναϊκές και ομηρικές.

Α

• Α = α (επιφώνημα για την έκφραση θαυμασμού, λύπης, έκπληξης κλπ. Πρόκειται για το αρχαίο ελληνικό α (με ψιλή και περισπωμένη) και α (με ψιλή και οξεία)
• Α = α (Επιτατικό. Μπαίνει στην αρχή της λέξης και επιτείνει ή τονίζει ακόμη περισσότερο την έννοιά της. Είναι συνήθης η χρήση στην ελληνοβλαχική του γράμματος αυτού, όπως και στα ομηρικά έπη).
• Αβανιάα= αβανιά (από το α- βάνης). Ζημιά, ρετσινιά, συκοφαντία
• Αγάλια ή αγάλεα ή αγάλε= σιγά (επίρρημα). Κατά τον Κοραή, η λέξη αυτή παράγεται από το «αγανός» = ήμερος, μαλακός, πράος
• Άγανο = αγάνι, που τσιμπάει (ομηρική λέξη «άκανος» = «ακή». Βλέπε πιο κάτω και «άκο = βελόνι»)
• Αγανόο= μαλακό (πανί). Ομηρική λέξη «αγανός». Ιλιάς Β, 180.