Πολλά έχουν γραφτεί για το ποιοι ή τι είναι οι Βλάχοι και σίγουρα υπάρχουν πολλές απόψεις, λιγότερο ή περισσότερο πειστικές. Μία απλή προσέγγιση αυτών των ερωτημάτων θα επιχειρηθεί εδώ εξετάζοντας τα διάφορα ονόματα με τα οποία είναι γνωστοί οι Βλάχοι. Θα πρέπει να εξετάσουμε τόσο τους αυτοπροσδιοριστικούς όρους και τους ενδοφυλετικούς όρους διάκρισης που χρησιμοποιούν οι ίδιοι οι Βλάχοι, όσο και τους όρους που χρησιμοποιούν για να τους προσδιορίσουν οι αλλόγλωσσοι και γειτονικοί προς αυτούς πληθυσμοί.
Όπως επίσης και τους νεολογικούς όρους που δημιούργησαν οι διάφοροι κατά καιρούς επιστήμονες και ερευνητές που ασχολήθηκαν με Βλάχους, αλλά και όρους που είναι απόρροια πολιτικών καταστάσεων. Οι απαντήσεις γύρω από την ονοματολογία των Βλάχων μπορούν να οδηγήσουν στο διαχωρισμό ανάμεσα στο μύθο και την πραγματικότητα.
Βλάχοι και ελληνισμός
Η ολοκληρωμένη Εθνολογική και πολιτιστική ταυτότητα ενός Έθνους βρίσκεται και υπάρχει μέσα από την ανόθευτη ιστορική και παραδοσιακή διαδρομή όλων ανεξαιρέτως των στοιχείων του, που με πραγματικά γεγονότα συνθέτουν αυτό το ίδιο το Έθνος. Οποιοδήποτε στοιχείο, το οποίο αποκόπτεται από τον κυρίως κορμό, αποστερεί του Έθνους μέρος της αληθινής και πραγματικής του μορφής.
Το Ελληνικό Έθνος, είναι το Έθνος εκείνο, το οποίο κατ' εξοχή μετουσιώθηκε, πριν ακόμα από την γέννηση του, στον υπαρξιακό του χαρακτήρα, με τη συμβολή όλων των στοιχείων του και μάλιστα κατά τρόπον ενιαίο και αδιαίρετο. Τα στοιχεία αυτά, είναι τα τμήματα εκείνα του Ελληνισμού, τα οποία στέριωσαν και αναπτύχθηκαν σε διάφορες περιοχές, χωρίς ποτέ να χάσουν την Εθνική τους υπόσταση. Αισθάνονται πάντα το ίδιο Ελληνικά, διατηρούν πάντα με φανατισμό ότι είναι Ελληνικό και αγωνίζονται πάντα για κάθε τι το Ελληνικό.
Ο ΒΛΑΧΟΦΩΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΣΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ •Γράφει ο Αχιλλέας Γ. Λαζάρου
Την εποποιία της μεγάλης εθνικής επαναστάσεως του 1821 δημιούργησε σε ολόκληρο το ελληνικό έθνος. Από τον Ακρίτα του ελληνικού – νότου, την Κύπρο, έως τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, στις οποίες ο Ελληνισμός υπερέβαινε το εκατομμύριο ψυχών μεγαλοδύναμων, ενώ στην ελληνική χερσόνησο μόλις έφθαναν τις 800.000 χιλιάδες, καθώς και στην πολύπικρη ανά τον κόσμο ξενιτιά, όπου είχαν ιδρύσει περίφημες παροικίες, οι Πανέλληνες επί αιώνες διακατέχονται διαρκώς από διακαή πόθο να επαναφέρουν την Ελευθερία εκεί όπου γεννήθηκε.
Με την ευκαιρία αυτής της λαμπρής εκδήλωσης του οργάνωσε ο Πολιτιστικός Συλλόγου Βλάχων Θέρμης και Τριαδίου “Ο Άγιος Νικόλαος” και μας παρουσιάζει ο Σύλλογος Βλάχων Ν. Σερρών “Γεωργάκης Ολύμπιος”, θα ήθελα να σας μιλήσω για το ποιοι ήταν οι Βλάχοι, στα προεπαναστατικά χρόνια και κυρίως στα χρόνια του Αλή Πασά, που τότε εξουσίαζε το σύνολο σχεδόν των μητροπολιτικών βλάχικων οικισμών κατά μήκος της Πίνδου.
Πως άραγε και γιατί οι Βλάχοι βρέθηκαν να είναι από τους βασικούς φορείς της ελληνικής παλιγγενεσίας; Τι ρόλο παίξανε τα περίφημα αρματολίκια ; Πως και γιατί οι Βλάχοι βρέθηκαν να γίνουν από τους βασικότερους φορείς της οικονομικής και πολιτισμικής αναγέννησης και ανάπτυξης της ρωμιοσύνης και του νεότερου ελληνισμού;