«Το όνομα Πίνδος φαίνεται πως χρησιμοποιήθηκε χωρίς μεγάλη σαφήνεια, μερικές φορές για σημαντική έκταση της οροσειράς και περιστασιακά μόνο για κάποιο βουνό ή ομάδα βουνών…»*.
Έως και τον 20ο αιώνα οι μετακινήσεις μεταξύ των ανατολικών και δυτικών περιοχών της ελλαδικής χερσονήσου, ιδίως στο βόρειο τμήμα της, εμπεριείχαν πάντα ένα στοιχείο περιπέτειας. Συγκεκριμένα η μετάβαση από τις ανοιχτές κοιλάδες της Μακεδονίας και του Θεσσαλικού κάμπου προς τη Δυτική Ελλάδα προσέκρουε σε ένα συμπαγές ορεινό τείχος η διάσχιση του οποίου συνιστούσε ορειβατική προσπάθεια. Μέχρι την δεκαετία του 1930, που κατασκευάστηκε ο πρώτος αυτοκινητόδρομος[1], οι ταξιδιώτες ήταν αναγκασμένοι να διασχίζουν τις ορεινές κοιλάδες αυτών των βουνών, πάντα κατά μήκος κακοτράχαλων παραποτάμιων οχθών, προκειμένου να προσεγγίσουν την ζώνη των πηγών τους κάτω από τις κορυφές αναζητώντας τον αυχένα που θα τους εξασφάλιζε το πέρασμα στην άλλη πλευρά.
Με μια σεμνή τελετή βράβευσης των μελών της πολιτιστικής κίνησης «Μέθεξις» από το Δήμο Βορείων Τζουμέρκων για τη δωρεά περίπου 50 φωτογραφικών πινάκων μεγάλων διαστάσεων στο Συνεδριακό Κέντρο Συρράκου αλλά και τη γενικότερη προσφορά τους στα πολιτιστικά δρώμενα του τόπου, έκλεισε ο τετραετής κύκλος της έκθεσης φωτογραφίας και του πολιτιστικού «εγχειρήματος» με τίτλο: «Συρράκο- Πέτρα και μνήμη και Φως- Ένα ταξίδι στο Χτες και το Σήμερα μέσα από την εικόνα, το λόγο και τον ήχο».
Τα μέλη της «Μέθεξις» Ηλίας Γκαρτζονίκας, Δημήτρης Γκαρτζονίκας, Χρήστος Κατσάνος και Βαγγέλης Γιωτόπουλος, από το 2009 ως το 2013, μέσω της έκθεσης και της εκδήλωσης που την πλαισίωνε σε κάθε τόπο που ελάμβανε χώρα (Συρράκο, Περιστέρι Αττικής, Γιάννινα και Πρέβεζα) και περιελάμβανε 17 επιμέρους δράσεις, εφάρμοσαν την τεκμηριωμένη άποψή τους για έναν πολυδιάστατο τρόπο προβολής τόπων με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ο οποίος να ανταποκρίνεται στις συνθήκες και απαιτήσεις του 21ου αιώνα.
Του Γιωργου Συνεφάκη.
Πριν ξεκινήσω την ομιλία μου για το βιβλίο «ΤΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΤΟΥ ΛΙΒΑΔΙΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ» με συγγραφείς τον Κώστα Προκόβα και τον καθηγητή του Α.Π.Θ. Νίκο Κατσάνη, επιτρέψτε μου ένα μικρό σχόλιο, φαινομενικά εκτός θέματος:
Θα ήθελα να τονίσω έντονα το πόσο σημαδιακή είναι αυτή η σημερινή ημέρα. Συμπυκνώνει όλο αυτό που εγώ τουλάχιστον θεωρώ ότι είναι η Ελλάδα μας. Η άλλη Ελλάδα, η Ελλάδα της ευαισθησίας, η Ελλάδα της τρυφεράδας, αυτή που δεν ακκίζεται ή αποχαυνώνεται μπροστά στις οθόνες της τηλεόρασης, η Ελλάδα η σεμνή, η πραγματική Ελλάδα μας. Ένα μείγμα, ένα κράμα χαρμολύπης, όπου το συγκινησιακό εναλλάσσεται διαρκώς, μεταπηδάει με απόλυτα αρμονικό τρόπο από τη λύπη στη χαρά, από το τραγικό στο χαρωπό, από την δυσθυμία στην ανάταση της ψυχής, από το δάκρυ στο χαμόγελο. Κι αυτή η σύζευξη θα έλεγα ότι γίνεται με έναν τρόπο απολύτως ανθρώπινο, με έναν τρόπο απέριττης ευγένειας και ομορφιάς. Από το ετήσιο μνημόσυνο λοιπόν του πολυαγαπημένου μας Γιάννη Τριάρχου που τόσο μου λείπει -όπως και σε όλους μας-, στην παρουσίαση των βιβλίων του πολυαγαπημένου μας Κώστα Προκόβα. Από το “Αιωνία σου η μνήμη Γιάννη μας”, στο “Να είσαι πάντα γερός Κώστα μας”. Ένα δωρικό μεγαλείο. Από τη λύπη στη χαρά. Αυτή είναι η απόλυτη επιτομή της χαρμολύπης. Είναι τελικά ο κοινωνικός μας πλούτος, η συναισθηματική μας εστία, ο οίκος της ψυχής μας, το απόλυτο ελληνικό Ήθος, με την αρχαία έννοια του όρου. “Φύλαγέ λοιπόν Θεέ μου τουλάχιστον όσα έχουν πεθάνει”, αλλά “Φύλαγέ επίσης Θεέ μου και όσα δεν θα πεθάνουν ποτέ”.
Στις 4 Αυγούστου 2012, στην πλατεία της Τζούρτζιας Ασπροποτάμου, η Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα (Φ.Α.Τ.Α.) παρουσίασε με εξαιρετική επιτυχία την αναβίωση ενός παλιού Τζουρτζιώτικου Γάμου, για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι, κατά το κοινώς λεγόμενον. Η επιλογή του Γάμου και όχι ενός άλλου τοπικού θεσμού ή εθίμου δεν ήταν τυχαία, διότι ο Γάμος αποτελούσε ανέκαθεν τον θεσμό που συντελούσε στην βιολογική ανανέωση του κοινωνικού ιστού, χωρίς την οποία οι κοινωνίες δεν θα είχαν μέλλον και μέσα σε λίγα χρόνια θα αποτελούσαν μόνο παρελθόν.
Από τους αρχαιότατους ακόμη χρόνους η αναγέννηση της φύσης – και στο φυτικό και στο ζωικό στοιχείο της – αντιμετωπίστηκε με δέος από τους ανθρώπους, οι οποίοι την απέδωσαν στην επέμβαση συγκεκριμένων θείκών δυνάμεων. Ενδεικτικά αναφέρουμε τον μύθο της Περσεφόνης που, όντας έξι μήνες πάνω στη Γη και έξι κάτω στον Άδη, ερμήνευε τον μαρασμό και την αναγέννηση της φύσης κατά τη διάρκεια του έτους. Αναφέρουμε επίσης την περίπτωση της ολύμπιας θεάς Ήρας που ήταν προστάτιδα του Γάμου.