«Με γοργότατο ρυθμό ο Στανωτάς πραγματοποιεί την συγκέντρωση των δυνάμεων του στο Μέτσοβο. Από την 31 Οκτωβρίου έχει διατάξει την προώθηση του 1/7 Τάγματος Παπαδημητρίου στον Κουκουρούντζο, βορειοδυτικός του Μετσόβου. Η κίνηση όμως του τμήματος αυτού, που δεν αποτελεί αξιόμαχη δύναμη, παρουσιάζει ανωμαλίες. Τη νύχτα προς την 3η Νοεμβρίου, το 11/4 προωθείται ολοταχώς προς Βωβούσα. Οι στιγμές είναι δραματικές. Ο εχθρός έχει καταλάβει το Δίστρατο και προελαύνει προς νότον. Είναι άδηλον αν το 11/4 θα φτάσει εγκαίρως στη γραμμή ενισχύσεως που έχει καθορίσει το Γενικό Στρατηγείο. 
Στις 3 Νοεμβρίου, το πρωί, ένα απροσδόκητο τηλεφώνημα πληροφορεί το διοικητή της Μεραρχίας Ιππικού ότι ο 3ος Λόχος του 1/51 (Απόσπασμα Δαβάκη) υπό τον Παππά βρίσκεται στη Βωβούσα. Καβάλα στον Αώο είναι χτισμένη η Βωβούσα. Ο μοναδικός μουλαρόδρομος, που έρχεται από το Δίστρατο, ακολουθεί την ανατολική όχθη του ποταμού, περνάει χάρη σ’ ένα πέτρινο γεφύρι στη δυτική όχθη και τραβάει προς Μέτσοβο.

Ἔχω ὑπ' ὄψει σεπτὸν παριαρχικὸν γράμμα ὑπ' ἀριθμὸν 3374 καὶ ἡμερομηνίαν 14 Μαίου ἔ. ἔ., ὅπερ περιῆλθεν εἷς χείρας μου τὴν 30 τοῦ ἰδίου καὶ δι' οὗ ζητοῦνται καὶ παρ' ἐμοῦ πληροφορίαι περὶ τίνων ἐπεισοδείων διαλαμβανομένων ἐν τῷ ἐγκλείστως ἀποσταλέντι μοὶ ἐν ἀντιγράφῳ μεταφράσεως σημειώματι καὶ ἀναφερομένων πρὸς τίνας τῶν ἐν τῇ Νομαρχίᾳ Θεσσαλονίκης κατοικούντων βλαχοφώνων....
....'Ἐν τῇ Νομαρχίᾳ Θεσσαλονίκης, Παναγιώτατε, περὶ τῶν βλαχοφώνων κατοίκων τῆς ὁποίας πρόκειται ὁ λόγος, περιλαμβάνονται ἐν τῇ ταπεινῇ μου ἐπαρχία τὰ ἑξῆς 7 βλαχόφωνα χωρία Ὀσσάνη, Λειβάδεια, Λούμνιτσα, Πέρισλαβ, Λούγκουντσα, Κούπα καὶ Χούμα. Πάντων τῶν χωρίων τούτων ἀνεξαιρέτως οἱ κάτοικοι μέχρι λήγοντος τοῦ ἔτους 1898 ἐνέμενον στερρῶς εἷς τὸ πάτριον φρόνημα καὶ ἤσαν τέκνα γνήσια καὶ πιστὰ τῆς Μητρὸς ἠμῶν Ἐκκλησίας. Τὴν ἀλήθειαν ταύτην οὐδεὶς δύναται νὰ διαμφισβητήση. Τοῦ γεγονότος δὲ τούτου ὄντος ἀναμφισβητήτου, τίνος ἄρα γὲ τὴ διαταγὴ καὶ προστασία ἤρξαντο ἐπιτελούμεναι καὶ παρὰ τοὶς κατοίκοις τῶν χωρίων τούτων αἳ δολοφονίαι ἀπὸ τοῦ ρηθέντος ἔτους 1898 καὶ ἐξακολουθούσι δυστυχῶς διαπραττόμεναι εἰσέτι αἳ τὲ δολοφονίαι καὶ αἳ παντοῖαι ἄλλαι βιαιοπραγίαι; Οὕτως ἐν τοὶς ἄνωθι χωρίοις ἐφονεύθησαν κατὰ χρονολογικῆς σειρὰν οἱ ἑξῆς Ἕλληνες Ὀρθόδοξοι χριστιανοὶ κάτοικοι αὐτῶν.

Η παρουσία Βλάχων στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης ανάγεται από πολύ παλιά. Η Θεσσαλονίκη οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο των Βαλκανίων για περίπου 20 αιώνες, συνδέεται ανέκαθεν άρρηκτα με τους Βλάχους. Απόδειξη ότι οι Βλαχόφωνοι του βορειοελλαδικού χώρου είναι οι μόνοι που στη λαλιά τους διασώζουν το αρχαιότατο όνομά της. Ιδού τρεις αποκαλυπτικοί προαιώνιοι δεσμοί όπως τους αναφέρει ο Νίκος Μέρτζος ο βλαχόφωνος πρόεδρος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών:
α. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι στον Θερμαϊκό κατά τους Μηδικούς Πολέμους, πριν 2.500 σχεδόν χρόνια, υπήρχαν τρείς μικροί οικισμοί: η Θέρμη, η Χαλάστρα και η Αλία. Αυτές συνένωσε, μετά δύο περίπου αιώνες, ο βασιλιάς Κάσσανδρος σε μια μεγάλη πόλη στην οποία έδωσε το όνομα Θεσσαλονίκη, το όνομα δηλαδή της γυναίκας του και αδελφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αλία στην αρχαία ελληνική σημαίνει θαλασσινή και αλμυρή: άλς η αλμυρή θάλασσα και άλας το αλάτι της. Το άλας στη λατινική ονομάζεται sal-salis και στη δική μας ντοπιολαλιά sare και, γι’αυτό, εμείς οι Βλάχοι ονομάζουμε Saruna τη Θεσσαλονίκη, δηλαδή Αλία όπως την ονόμαζε ο Ηρόδοτος. Την ονομασία Saruna βρήκαν μετά χίλια χρόνια στα χείλη των γηγενών Βλάχων οι Σλάβοι τον 6ο αιώνα μ.Χ. και την ονόμασαν Σόλουν.

Τὸ κάτω ἰδίως τμῆμα τοῦ Ζαγορίου, τὸ κατοικούμενον ὑπὸ Κουτσοβλάχων, ὑφίσταται μεγάλας περιπέτειας σήμερον, ἕνεκα τῆς κακῆς διοικήσεως τοῦ Τούρκου φρούραρχου Ἀλῆ-ἐφέντη Γιούσμπαση, ὅστις κατέστη φοβερὸς προστάτης τῆς Ρωμουνικῆς προπαγάνδας ἐνταύθα, διότι εἶνε συστημένος εἰς τὸν Γενικὸν Διοικητήν μας ὑπὸ τοῦ Ἀποστόλου Μαργαρίτου. Οὗτος ἀπὸ παραμικρᾶν ἀφορμὴν καταγγέλλει καὶ φυλακίζει τοὺς μὴ ρωμουνόφρονας κατοίκους, οἵτινες πιέζονται ἀβηλεῶς εἰς τὰ δικαστήρια καὶ τᾶς φυλακὰς μέχρις ἐξαντλήσεως τοῦ βαλαντίου τῶν καὶ ὕστερον ἀπολύονται ἐπὶ ἐγγυήσει. Τελευταίως μάλιστα ὁ Ἀλή-ἐφέντης ἐφοβέρισε τοὺς κατοίκους ὅτι διὰ τῶν πιέσεών του καὶ τοῦ τρόμου ὂν ἐνσπείρει δι' αὐτῶν, θὰ κλείση τὰ Ἑλληνικὰ σχολεῖα.
Ἡ «Φωνὴ τῆς Ἠπείρου» πρέπει νὰ ἀντηχήση μέχρι τοῦ Γελδὶζ περὶ τῶν παρανομιῶν τούτων τῶν ἀξιωματικῶν του Σουλτάνου. Καὶ ἂν δὲν ληφθοῦν τὰ κατάλληλα μέτρα παρὰ τοῦ πασᾶ μας Χιβζῆ, ὅστις, ὡς φαίνεται θὰ τὰ ἔχη ἕνα μὲ τὸν Μαργαρίτην, ἀφοῦ οὗτος τῷ συνιστᾷ τοὺς ἀξιωματικούς του, πρέπει νὰ λάβη τοιαῦτα ἡ Κυβέρνησις. Ἄλλως τὲ ἑτέρα καταστροφὴ ἐπίκειται εἰς τὸ ἀτυχὲς Ζαγόρι. Διότι ἐκτὸς τῶν Ρωμούνων πρακτόρων, ὁ Ἀλή-ἐφένδης προστατεύει καὶ τοὺς ζωοκλέπτας, ὧν ἐστίαι ἐσχάτως ἐγένοντο αἳ στραιωτικαὶ καζάρμαι (φύλακαι) Ζιόγου, Κουκουρόζου καὶ Ἄσπρο-λιθαριοῦ.

Φωνή της Ηπείρου, 13 Νοεμβρίου 1892, Έτος Α', Αριθμ. 9