Λεξικό της Κουτσοβλαχικής του Λιβαδίου Ολύμπου

Λεξικό της Κουτσοβλαχικής του Λιβαδίου Ολύμπου, Κώστας Ε. ΠροκόβαςO Σύλλογος Λιβαδιωτών Θεσσαλονίκης προέβη στην έκδοση του έργου ‘Λεξικό της Κουτσοβλαχικής του Λιβαδίου Ολύμπου – Λέξεις, Ιστορία, Παράδοση & Λαίκός Πολιτισμός – Παράγωγα, Συνώνυμα, Ετυμολογία’ του συγγραφέα Κώστα Προκόβα, πρ. Διευθυντή του Ιδρύματος Μ. Τριανταφυλλίδη του Α.Π.Θ.

Ιστορία των Βλάχων του Αλμυρού

Βλάχοι ΑλμυρούΟι Βλάχοι της περιοχής Αλμυρού είναι γνωστοί με το όρο «Αρβανιτόβλαχοι» ή «Αρβαντόβλαχοι». Ο όρος αυτός υποδηλώνει εκείνους τους Βλαχόφωνους Έλληνες που οι πρόγονοι τους είχαν βρεθεί να κατοικούν στις περιοχές της Βόρειας Ηπείρου. Αυτή τους η συνύπαρξη με τους εκεί Αρβανίτες είχε σαν αποτέλεσμα την γνώση εκτός της Βλάχικης, της Ελληνικής, επιπροσθέτως και της Αλβανικής γλώσσας, η οποία επικρατούσε ως γλώσσα συνεννόησης και συναλλαγών στις περιοχές τους. Δηλαδή οι Αρβανιτόβλαχοι είναι ένας από τους κλάδους των Βλάχων οι οποίοι στις μέρες μας είναι διασκορπισμένοι σε διάφορα μέρη της Μακεδονίας, Ηπείρου, Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδας. Από την άποψη της γλώσσας δηλαδή, ήταν όλοι τρίγλωσσοι (ελληνικά, βλάχικα και αλβανικά).

Ένα τραγούδι για τους Βλάχους του Αλμυρού

Κεφαλόβρυσο Γυναίκα υφαίνει στον αργαλειό, photo Margaret HasluckΜέχρι την δεκαετία του ΄50 οι γάμοι των Φρασσαριωτών Βλάχων γίνονταν σε πολύ στενό κύκλο, πάντα στα πλαίσια της φάρας-φυλής, και η νύφη έπρεπε να προέρχεται από συγκεκριμένους Βλάχικους – Φρασσαριώτικους οικισμούς. Ο Αλμυρός ήταν το μέρος που για πρώτη φορά έγινε γάμος ενός Βλάχου με μη Βλάχα νύφη, και το φαινόμενο αυτό μετά εξαπλώθηκε και σε άλλους Αρβανιτοβλάχικους οικισμούς. Το περιστατικό αυτό έγινε τραγούδι γιατί θεωρήθηκε ασύλληπτο και ανάρμοστο γεγονός για την εποχή εκείνη!! Και το τραγούδι εννοεί πως το δύστυχο πεπρωμένο του βλάχου είναι πως η νύφη πλέον θα τον φωνάζει «πατέρα», και όχι «τάτι» (πατέρα στα βλάχικα δηλαδή).

Η ζωή των Αρβανιτόβλαχων της Όθρυος (Μία μαρτυρία του 1851)

ΌθρυςΑς προσπαθήσουμε να  πλάσουμε τον τρόπο ζωής των Βλάχων της Όθρυος από μία σπάνια μαρτυρία του εγγονού του ξακουστού οπλαρχηγού Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, του Θεόδωρου Γενναίου Κολοκοτρώνη, ο οποίος τον Ιούνιο του 1851 ως ανθυπολοχαγός κινούνταν στην Όθρυ ψάχνοντας έναν ληστή της εποχής.  Επειδή παντού έβλεπε Αρβανιτόβλαχους τσομπαναραίους με παράξενες συνήθειες, κατέγραψε τις εντυπώσεις του,  τις οποίες  αργότερα δημοσίευσε στον «Τηλέγραφο» με τίτλο  ¨Ήθη και Έθιμα Αρβανιτοβλάχων ποιμένων¨,  και από αυτόν πήρε και αναδημοσίευσε κάποια τμήματα και η «Εστία» της 3ης Μαΐου 1881.  Η μαρτυρία αυτή παρουσιάστηκε από τον λαογράφο  Γ. Θωμά στο «Α΄ Συνέδριο Αλμυριώτικων Σπουδών» και αναδημοσιεύθηκε στην «Ηπειρωτική Εστία» το 1989.

Αναζήτηση